Uzmanlara göre dijital yazma, el yazısının sağladığı bilişsel faydaları tam olarak sağlayamıyor
İnsan bağlantısının temel taşlarından biri olan kağıt ve kalem, bugünlerde yerini süratle dijital araçlara bırakıyor. Artık bildiriler ve notlar, ekranlara dokunarak, klavye tuşlarına basarak yahut sesli komutlarla yazılıyor.
Uzmanlar ise yazma araçlarının değişiminin, tıpkı vakitte bireylerin lisan ve niyet hünerlerinde gözle görülür daralma yarattığının altını çiziyor. Bu dönüşümün lisan kullanımında yüzeyselliği artırmakla kalmadığı, öğrenme ve hafıza süreçlerini de olumsuz etkileyen nörolojik sonuçlar doğurduğu belirtiliyor.
İstanbul Üniversitesi (İÜ) Edebiyat Fakültesi Dilbilimi Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hayati Develi, yazma araçlarının değişiminin niyet dünyasına tesirini kıymetlendirdi.
Yazının insanlık tarihindeki ehemmiyetine değinen Develi, “Aslında yazma işi bitmiyor, yalnızca yazmanın araçları değişiyor. Yazının icat edildiği vakitten beri gerek taşları yontarak gerek çamura işaretler koyarak gerek kamış halinde, kuş tüyüyle beşerler yazıyorlar. Sonra bu biraz daha teknolojik biçim almaya başladı. Daktilolar öne çıktı. Yakın vakitte daktilodan klavyeye geçtik. Aslında gençler yazıyorlar, hepimiz yazıyoruz lakin farklı araç kullanıyoruz. Bu aracın niteliği, bizim yazma ve lisan yeterliliklerimizi etkiliyor mu? Temel üzerine düşünülmesi gereken bahis bu.” dedi.
Nörolinguistik alanında yapılan çalışmaların öğrenme süreçlerinde kalemle yazmanın son derece yararlı ve tesirli olduğu sonucunu ortaya koyduğunu aktaran Develi, “Okul öncesinden itibaren el yazısıyla yapılan çalışmaların hem öğrenme hem de hafıza için son derece değerli olduğu, hatta ileri yaşlarda bile yazmanın yararlı olduğu ortaya konmuş durumda. Fakat dijital yazma, bilhassa toplumsal medya üzere süratli irtibat araçları, lisan hünerlerini daraltıcı tesir yapıyor.” diye konuştu.
Dil hünerleri üzerindeki daraltıcı tesirin yazma alışkanlıklarının azalmasıyla direkt alakalı olduğunu vurgulayan Develi, şunları söyledi:
“Yazı yazma faaliyetiyle direkt, daima, sistemli ilgilenmeyen kişi, lisanın imkanlarını kullanma hünerini köreltiyor, yani zayıflatıyor. Meşhur Fransız düşünür Alain der ki, ‘Dağınık fikirlere çekidüzen vermenin en uygun yolu onları yazmaktır.’ Yazma faaliyeti, lisanın imkanlarını daha tesirli kullanmaya imkan sağlar lakin bunu yapmadığınızda, gündelik bağlantıdan öteye geçemeyen bir lisan maharetiyle yetinmek zorunda kalırsınız. Bu kâfi diyorsa bir birey elbette onun için kafidir. Bununla yüksek kültür, yüksek edebiyat, yüksek bilim yapamazsınız. Bunu geliştirebilmek için daha çok yazmanız gerekir.”
GENÇLERE HOŞ YAZIYI, EL YAZISINI ÖĞRETEMİYORUZ
Prof. Dr. Develi, el yazısının azalmasının yazım kurallarına hakimiyeti de olumsuz etkilediğini belirtti.
Milli Eğitim Bakanlığının el yazısını teşvik eden bir prosedür denediğini lakin öğretmenlerin hazırlıksızlığı ve ebeveynlerin şikayetleri nedeniyle bu uygulamadan vazgeçildiğini vurgulayan Develi, “Şimdi karşımıza gelen yazılar eğri büğrü, imla kurallarını bilmeyen bir jenerasyonla karşı karşıyayız.” ifadesini kullandı.
Develi, “Türkiye’de yeni alfabeye geçtikten sonra yazımızın hiçbir vakit çok hoş olduğu söylenemez. Biz öğretim sistemimizde gençlere hoş yazıyı, el yazısını öğretemiyoruz. Eğitim sistemimiz bir bireye liseden mezun oluncaya kadar Türkçe’yi en geniş imkanlarıyla öğretme hünerini maalesef kazandıramıyor.” tespitinde bulundu.
Dilin dört temel marifeti olan okuma, yazma, konuşma ve dinlemeyi geliştirmek için sistemli pratik yapılması gerektiğini vurgulayan Develi, yazma maharetinin kesinlikle el yazısıyla öğretilmesi gerektiğinin altını çizdi.
Gençlerin topluluk önünde his ve niyetlerini yanlışsız Türkçe ile söz etmeyi öğrenmelerinin ehemmiyetine işaret eden Develi, “Bir genç ileride siyasetçi, bilim adamı ya da kültür insanı olacaksa, Türkçe’yi en geniş imkanlarıyla konuşmak ve yazmak zorundadır.” değerlendirmesini yaptı.
DİJİTAL YAZMA, EL YAZISININ SAĞLADIĞI BİLİŞSEL YARARLARI TAM OLARAK SAĞLAYAMIYOR
Uzman Klinik Nöropsikolog Merve Türkkol da teknolojinin gelişmesiyle kağıt kalem kullanımının azalmasının yazı yazma hünerlerini ve buna bağlı nörolojik süreçleri etkilediğini söyledi.
Yazı yazarken beynin motor korteksi, prefrontal korteksi ve hipokampus üzere birçok alanının birlikte çalıştığını kaydeden Türkkol, “Bu süreç, beynimiz için adeta idmandır fakat yazma pratiğinin azalması, bu alanların uyumunu sonlandırıyor ve bilhassa çocuklarda ince motor hünerlerinin tam gelişememesine yol açabiliyor.” dedi.
El yazısının öğrenme ve hafıza üzerinde olumlu tesirleri olduğunu vurgulayan Türkkol, klavye kullanımının sürat sağladığını lakin öğrenmeyi daha yüzeysel hale getirdiğini tabir etti.
Türkkol, “Dijital yazma, el yazısının sağladığı bilişsel yararları tam olarak sağlayamıyor zira el yazısında beynimiz harfleri, sözleri fizikî olarak oluşturur ve anlamlandırırken ağır bilişsel uğraş da sarf ediyoruz aslında. Bu da öğrenme ve hafızayı güçlendiriyor.” şeklinde konuştu.
El yazısının konuşma lisanına de tesiri olduğunu belirten Türkkol, “El yazısı yazarken fikirlerimizi düzenler, sözleri daha şuurlu seçeriz ve bu süreç konuşma lisanımıza de yansır. Lakin el yazısı pratiğinin azalması, söz marifetlerinin yüzeyselleşmesine ve niyetlerin daha karmaşık hale gelmesine yol açabilir.” tabirlerini kullandı.
Günlük hayatta el yazısını teşvik edecek küçük alışkanlıklar edinmenin değerine işaret eden Türkkol, şunları kaydetti:
“Yazı, yalnızca bağlantı aracı değil, öğrenme, hafıza ve düşünme marifetlerini geliştiren değerli süreçtir. Teknoloji, büyük kolaylıklar sağlasa da el yazısını büsbütün bırakmak, nörolojik ve dilsel süreçlerin zayıflamasına yol açabilir. Günlük tutmak, not almak üzere alışkanlıklarla el yazısını faal tutmak kıymetli. Bilhassa teknoloji çağında gelişen çocuklar için el yazısının kıymetini onlara anlatmak ve bu beceriyi geliştirmelerini teşvik etmek kıymetli nokta. El yazısı sadece bir araç değil, birebir vakitte beynimizi, lisanımızı ve düşünme hünerlerimizi geliştiren süreçtir.”
patronlardunyasi.com
