Türkiye’de otomotiv yatırımları hep yarım kalan Çinliler bu kez İran’a el attı

Kerim ÜLKER

Çinli yatırımcıların otomotiv yatırım iştahı hayli fazla. Fakat bu iştah nedense pek yatırıma dönüşemiyor. Hatırlayın 2006 yılını. Rahmetli Maliye Bakanı Kemal Unakıtan’ın dünürü İstanbul Motor’un Yönetim Kurulu Lideri Ali İstek Üstün, Çinli otobüs firması Zhong Da’yı Türkiye’ye getirecekti. Yalnızca getirmekle kalmayıp, bir fabrika kurulacağını, Türkiye’de birinci etapta 1.000 otobüs üretileceğini, üretimin de yüzde 65’ini Avrupa’ya ihraç edeceklerini açıklamıştı.

Neredeyse 20 yıl geçti. Ne otobüs geldi, ne de fabrikası kuruldu.

2013 yılında bu kere Siirt gündemdeydi. Çinli otobüs üreticisi Zonda Bus, yerli ortakla 1 milyar dolarlık dünyanın ikinci büyük elektrikli otobüs montaj fabrikasını Siirt’te kuracağını açıkladı. Bayraklarla karşıladık yöneticilerini. Lakin beyhude. O da gelmedi. Geçen yıl da bu sefer Çinli Qingdao Kelin Motor geldi Türkiye’ye. Diyarbakır’da elektrikli otobüs fabrikası kurmak istediklerini, 100 dönüm arazi istediklerini belirttiler. Oradan da ses-seda yok. Bir orta gündeme Samsun’da Chery’nin fabrika kuracağı da söylendi ancak oradan da ses yok.

ECONOMIST’İN BİLE GÜNDEMİNE GELDİ

Sonrasında Manisa gündeme geldi. 15 yıldır Türkiye’de ha geldi, ha gelecek denen Volkswagen yatırımı gelmeyince yerini tekrar Çinliler doldurmak istedi. Dünyada süratle büyüyen BYD çıktı ortaya. Manisa’yı istedi. Ortadan 1 yıl geçti. Çin’in Türkiye’de milyar dolarlık yatırımla kurmayı planladığı elektrikli araç fabrikaları şimdi somut bir ilerleme kaydetmedi. Hatta geçtiğimiz hafta dünyaca ünlü Economist dergisi hususla ilgili “Çin’in Türkiye’de planlanan elektrikli araç fabrikaları şimdi faaliyete geçmedi” başlıklı yazı kaleme aldı.

Çin’in en büyük elektrikli araba üreticisi BYD, 2024 yazında 1 milyar dolarlık yatırım teklif ettiğinde Türkiye, yatırım için geniş bir dayanak sundu. Ortadan geçen bir yılın sonunda, alanda sadece birkaç konteyner ve orta sıra görülen iş makineleri dışında kayda kıymet bir ilerleme bulunmuyor.

Otomotiv Sanayii Derneği (OSD) Başkanı Cengiz Eroldu geçen ay Çinli otomotiv şirketi BYD’nin Türkiye’de yatırım yapacağını açıklamasının üzerinden bir yıl geçmesine karşın Manisa’da şimdi rastgele bir somut faaliyetin başlamadığını söylemişti.

Eroldu, “BYD yatırımı açıkladıktan sonra 1 yıl geçti, Manisa’da hala bir faaliyet yok. Buna kendilerinin yanıt vermesi lazım. Umarım bu yeni yatırımlar muvaffakiyetle hayata geçer. Çinlileri yatırıma zorlamak ismine adımlar atıldı lakin her şeyi onlardan alıyoruz ve oraya bizim ihracatımız yok, bu dengeyi muhafazamız lazım. Avrupalı markaların Türkiye’deki satışlarında şiddetli bir artış görüyoruz. Avrupa’daki fazla üretim kapasitesi buraya kayıyor” tabirlerini kullanmıştı.

ŞİMDİ SIRA İRAN’DA…

Bunları neden mi anlattım? Zira Çin’in azaba dönen yatırım süreçleri şimdilerde İran’da tanınan hale gelmiş durumda. Hatta geçen hafta Çinli bir yatırımcı, İran’ın güneydoğusundaki Kerman eyaletiyle araba montajı tesisi için yaklaşık 100 milyon dolarlık bir mutabakat zaptı (MoU) imzaladı. Fabrikada birinci etapta 800 şahsa direkt istihdam yaratılması ve bölgesel kalkınmanın desteklenmesi beklenen proje, 36 ay sürecek iki basamakta uygulanacak.

ZONDA GELMEDİ, HONDA GELDİ

Türkiye, 20 yıldır Çinli bir otomotiv üreticisinin gelmesini bekliyor. Azerbaycan halk müziğinde olduğu üzere “Sen gelmez oldun” diyerek umudumuzu kaybetmeden bekliyoruz.

Chery, BYD, Zhond Da, Qingdao, Zonda gelmedi.

Onun yerine Japon Honda geldi.

O da motosiklet üretmek için…

patronlardunyasi.com