PD seyahat yazarı Kaan İncili, Polonya’nın eski başkenti Krakow’u yazdı

Kaan İNCİLİ

Bir Orta Avrupa kenti üzere görünse de aslında Krakow, tam manasıyla bir hafıza kentidir. Yüzlerce yıllık taş sokakları, Nazi işgalini, Yahudi gettosunu, işgal altındaki direnişi, yeraltı matbaalarını, çöküşü, yükselişi ve sonunda yine doğuşu anlatır.

Ama Krakow yalnızca tarih değil. Tıpkı vakitte bir sanat kenti, bir üniversite kenti, bir müzik kenti, bir gece kenti, bir sabah şehri…
Duygularla şekillenmiş bir kent.

Krakow’a birinci adım attığınızda sizi karşılayan meydan Rynek Główny, Avrupa’nın en büyük tarihi meydanıdır. Bu kadar büyük olmasına karşın, şaşırtan bir biçimde asla yabancı hissettirmez. Ortasında yükselen Cloth Hall (Sukiennice), iki yanında göğe uzanan Gotik kuleleriyle St. Mary Bazilikası ve meydanı çevreleyen pastel renkli binalar… Hepsi güya sizi uzun vakittir bekliyormuş üzere bir sıcaklıkla karşılar.

St. Mary’nin çan kulesinden her saat başı çalınan Hejnał Mariacki, yani trompet melodisi, tarihle iç içe geçen bir anıdır aslında. Zira bu ezgi, 13. yüzyılda Tatar saldırısını haber vermeye çalışan bir muhafızın, tam da ezgiyi çalarken boğazından vurularak ölmesini simgeler. Melodi bu yüzden daima yarım kalır.
Ve işte Krakow da tam olarak böyledir: hoş, hüzünlü, tamamlanmamış bir müzik üzere.

Şehrin tarihî dokusu yalnızca meydanla sonlu değildir. Wawel Tepesi’ne gerçek yürümeye başladığınızda yol sizi, Polonya hükümdarlarının ebedi istirahatgahı olan Wawel Kalesi ve Katedraline götürür. Bir yanda Vistül Irmağı kıyısına uzanan yemyeşil görünüm, öbür yanda Polonya’nın bahtına taraf vermiş önderlerin sessizliğe gömülü mezar taşları… Burada yürürken vakit yavaşlamaz; adeta durmuş üzeredir.

Ve Wawel’in eteklerinde, Krakow’un kalbinde hâlâ yaşayan bir efsane vardır: Smok Wawelski, yani Wawel Ejderhası.Efsaneye nazaran bir vakitler bu toprakları yutan, halkı korkutan bir ejderha varmış. Onu lakin aklıyla hareket eden bir çoban kandırıp yenmiş. Ve işte Krakow halkı o gün bugündür, yüreğin sessizliğine inanır. Bu yüzden burada beşerler bağırarak değil, duruşlarıyla konuşur.

Eğer bu kentte geçmişin en karanlık noktasına dokunmak isterseniz, eski Yahudi Mahallesi olan Kazimierz’e gitmeniz gerekir. Bir vakitler Yahudi kültürünün kalbi olan bu semt, bugün hem anma hem de yine doğuş alanıdır. Duvarlarda hâlâ İbranice tabelalar, sokak ortalarında sinagoglar ve sessiz mezar taşları…

Ve bir de bir Yahudi müzisyenin kemanından dökülen notalar…
Kazimierz sokaklarında yürürken tarih güya bir gölge üzere sizinle bir arada yürür.

Ve sonra… Schindler’in Fabrikası.

Tarih kitaplarında okuduklarınızın bir binada, bir ses kaydında, bir valiz kalıntısında, bir çocuk oyuncağında karşınıza çıkması.
Krakow bazen bu türlü bir histir işte: gözyaşına dönüşmeden boğazda düğümlenen bir gerçeklik.

Ama merak etmeyin, Krakow yalnızca geçmişin ağır izlerinden ibaret değil. Tıpkı vakitte geleceğe umutla bakan bir gençlik şehridir.
Jagiellonian Üniversitesi Avrupa’nın en eski üniversitelerindendir. Newton’dan evvel gökyüzüne bakan Kopernik’in yolu da buradan geçmiştir.
Bugün yerleşke sokaklarında yürüyen her genç, Krakow’un geleceğe olan itimadıdır.

Sokaklarda caz müzisyenleri, gece açık kalan kitapçılar, butik kafeler, tasarım dükkanları… Her biri yeni bir hayat formunun ayak sesidir.
Ve doğal ki Polonya mutfağı…

Krakow’a gelip de pierogi yememek, barszcz çorbası içmemek olmaz. Patates dolgulu, peynirli ya da etli pierogiler, Krakow’un sade lakin doyurucu ruhunun aynası üzeredir.
Bir de kentin meşhur obwarzanek simitleri… Sabahın erken saatlerinde tren istasyonunda ya da sokak köşelerinde dumanı tüten tezgahlardan alınır, yürürken yenir.
Yanında sıcak bir kahve ya da soğuk bir kompot… Ne içtiğiniz değil, nerede içtiğiniz değerlidir burada.

Akşam olduğunda, meydanın lambaları yandığında, St. Mary’nin kulesinden son defa günün trompeti yükseldiğinde, Krakow yavaşça kapanır.
Ama kent uyumaz. O yalnızca hürmet duyar.

Ya geçmişine, ya ziyaretçisine, ya da bir daha açılmak üzere kilitlenmiş bir eski anıya.
Ayrılırken, tren penceresinden son bir sefer kente bakarsınız. Ne eksik kaldığını bilemezsiniz, fakat bir şey eksik kalmıştır.
Ve bu kentle vedalaşırken tek cümle geçer içinizden:
“Krakow’un beni affetmesine gerek yok. Ancak ben onu özleyeceğim.”

Tatmadan Dönmeyin: Pierogi, Barszcz (Pancar çorbası), Obwarzanek (Krakow simidi), Bigos (Av etli lahana güveci), Żurek (ekşi çorba)

Görmeden Dönmeyin: Rynek Główny, St. Mary Bazilikası, Wawel Kalesi, Kazimierz Mahallesi, Schindler’in Fabrikası, Jagiellonian Üniversitesi

Ertelemeyeceğiniz tek hayaliniz, sizi farklı ufuklara götürecek yeni seyahatler olsun. Sevgiyle kalın.

patronlardunyasi.com