Mars’taki gizemli çizgilerin sırrı çözülüyor: Su değil, toz kaymaları
Brown Üniversitesi ve Bern Üniversitesi’nden bilim insanlarının ortak yürüttüğü araştırma, Mars’ın yamaçlarında görülen karanlık çizgilerin sıvı suyla bağlantılı olmadığını gösterdi. Daha evvel bu çizgilerin, eriyen buz, tuzlu su ya da havadan çekilen nem üzere nedenlerle oluşmuş olabileceği düşünülüyordu. Lakin çalışma, çizgilerin büyük ihtimalle kuru süreçlerin, bilhassa de toz hareketlerinin sonucu olduğunu ortaya koydu.
Araştırmanın ortak muharrirlerinden Brown Üniversitesi doktora sonrası araştırmacısı Adomas Valantinas, “Çalışmamız, Mars’taki çağdaş süreçleri anlamaya yönelik kıymetli bir adım. Lakin bu çizgilerde suya dair bir iz bulamadık. Modelimiz, oluşumların kuru süreçlerle açıklanabileceğini güçlü biçimde gösteriyor” dedi.
Çalışma, 19 Mayıs’ta Nature Communications mecmuasında yayımlandı.
1970’LERDEN BERİ BİLİNMEYEN BİR FENOMEN
Bu tuhaf çizgiler birinci defa 1970’lerde NASA’nın Viking misyonunda fark edildi. Etrafa nazaran daha koyu renkte olan bu oluşumlar, Mars’ın dik yamaçlarından yüzlerce metre aşağıya yanlışsız uzanıyor. Kimileri mevsimsel olarak ortaya çıkıp kayboluyor ve bu özellikleri nedeniyle “tekrarlayan eğim çizgileri” (RSL) olarak isimlendiriliyor.
Bir periyot, bu mevsimsel desenler nedeniyle çizgilerin yeraltı suyu, tuzlu çözeltiler yahut atmosferden gelen nemle bağlı olabileceği düşünülmüştü. Şayet bu yanlışsız olsaydı, Mars’ta mikrobiyal ömür için potansiyel habitatlar bulunduğu manasına gelebilirdi.
YAPAY ZEKÂYLA 500 BİNDEN FAZLA ÇİZGİ TESPİT EDİLDİ
Tüm bilim dünyası su hipotezine ikna olmamıştı. Birtakım araştırmacılar, çizgilerin sıvı değil, toz kaymaları ve rüzgar üzere kuru nedenlerle oluşmuş olabileceğini savunuyordu.
Bu ihtimali pahalandırmak için araştırmacılar, yapay zekâ tabanlı bir makine tahsili algoritması geliştirdi. 86.000’den fazla yüksek çözünürlüklü uydu imajını tarayan sistem, 500.000’den fazla çizgi tespit ederek Mars’ın global eğim çizgisi haritasını oluşturdu.
Bu bilgiler daha sonra sıcaklık, rüzgar suratı, yüzey hidrasyonu ve kaya kayması üzere değişkenlerle karşılaştırıldı. Sonuçlar, çizgilerin suyun varlığını gösterecek şartlarla değil, yüksek rüzgar suratı ve toz birikimi üzere kuru etkenlerle bağlantılı olduğunu ortaya koydu.
GELECEK MARS VAZİFELERİ İÇİN YENİ BİR YOL HARİTASI
Çalışma, Mars yüzeyindeki bu çizgilerin yaşanabilir ortamlar olmadığını ve bu bölgelerde sıvı su bulunmadığını göstererek, gezegenin keşfi açısından yeni bir çerçeve sunuyor. NASA üzere ajanslar, Mars’ta yaşanabilir ortamlara yakın yerleri kirletme riskine karşı daha temkinli davranıyor. Lakin bu yeni bulgular, bu çeşit bölgelerin mikrobiyal hayat açısından kritik olmayabileceğini ortaya koyuyor.
Adomas Valantinas, “Bu büyük bilgi yaklaşımı sayesinde, uzay araçlarını göndermeden evvel birtakım hipotezleri yörüngeden test edebiliyoruz” diyerek araştırmanın ehemmiyetine dikkat çekti.
patronlardunyasi.com
