İzmir Körfezi’nde alg patlamalarına karşı Çin destekli doğal müdahale

Dr. Yuan, “Modifiye kil, tabiattan gelen, tabiata geri dönen, zararsız lakin tesirli bir bilimsel araç. Denize ziyan vermiyor, onu boğulmaktan kurtarıyor. Bu prosedür bir müdahale değil, bir düzgünleştirme. Ya doğayı kaybetmeyi izleriz ya da bilimin sunduğu fırsatlarla onu birlikte kurtarırız. Bilimle denizi korumak mümkün. Kâfi ki bilgiyle hareket edelim, endişelerle değil” dedi.

İzmir Körfezi, son yıllarda artan sıcaklıklarla birlikte yaz aylarında sıklıkla ziyanlı alg patlamalarına sahne oluyor. Deniz yüzeyini kaplayan bu mikroskobik canlılar, suyun rengini değiştiriyor, oksijeni tüketiyor, toksin salarak balık vefatlarına ve makûs kokuya yol açıyor. İzmir Büyükşehir Belediyesi, tahlil arayışlarının merkezine ise modifiye kil yolunu oturttu. UNESCO’nun önerisi ile Körfez Çalıştayı kapsamında İzmir’e gelen ve modifiye kil uygulaması hakkında sunum yapan Çin Bilimler Akademisi’nden Dr. Isaac Yuan, bu tekniğe ait bilimsel bilgileri ve merak edilen bahisleri görüntü konferansla yanıtladı. Yuan, ‘Bu bir tabiat müdahalesi değil, doğayı muhafaza refleksi’ dedi.

“DÜNYADA 60’TAN FAZLA ÜLKENİN KIYILARINDA GÖRÜLÜYOR”Alg patlaması olaylarını pahalandıran Dr. Yuan, “Alg patlamaları, mikroskobik alglerin deniz suyunda denetimsiz halde çoğalmasıyla oluşur. Su yüzeyi yeşil, kahverengi ya da kırmızı bir hal alır. Bu organizmalar, sudaki oksijen düzeyini süratle düşürür, toksin salgılar ve balıklar başta olmak üzere birçok canlı için ölümcül sonuçlar doğurur. Üstelik bu durum sadece İzmir’de değil; dünyada 60’tan fazla ülkenin kıyılarında görülüyor. İzmir Körfezi’nde 2025 yılı içinde yapılan gözlemlerde, Polykrikos tipi alglerin reaktif oranı yüzde 90’a ulaşmış durumda. Bu, denizdeki ömür için bir kırmızı alarm manasına geliyor. Bu olaylar artık yalnızca yaz aylarında değil, yılın büyük kısmında kendini gösteriyor. Alg patlamaları sırf biyolojik çeşitliliği tehdit etmekle kalmıyor; tıpkı vakitte akut toksin üretimiyle insan sıhhati, deniz eserleri güvenliği ve ekonomik faaliyetler üzerinde yıkıcı tesirler yaratıyor. İzmir Körfezi’nde geçtiğimiz yıl gözlemlenen alg patlamaları, erken ikaz sistemleri ve süratli müdahale düzeneklerinin gerekliliğini açıkça ortaya koydu” diye konuştu.

BİLİMSEL KATLİAM MI, BİLİMSEL KURTARMA MI?
Bazı çevreler, modifiye kilin deniz tabanına ziyan vereceğini öne sürerken Dr. Isaac Yuan ise bu argümanları bilimin ışığında çürütüyor. Dr. Yuan, “Denizlerde yaşanan alg patlamaları, tıpkı bir orman yangını üzeredir. Binlerce canlı yok oluyor, oksijen tükeniyor. Biz bu yangına tabiattan gelen bir elementle müdahale ediyoruz. Yaptığımız şey denizi çamurla kaplamak değil; bilimin imkanlarıyla can çekişen bir ekosisteme birinci yardımı yapmak. Seyirci kalmak daha büyük bir ihmaldir. Modifiye kil (Modified Clay), birinci bakışta sıradan bir toprak üzere görünse de yüzey özellikleri bilimsel yollarla değiştirilmiş bir gereç. Denize püskürtüldüğünde suyun içinde yüzmekte olan ziyanlı algleri çekerek tabana çöktürüyor. Böylelikle su temizleniyor, oksijen düzeyi artıyor ve canlı ömrü korunuyor. Bu teknoloji Japonya, Kore, ABD ve Çin’in kıyı kentlerinde yıllardır muvaffakiyetle uygulanıyor. Bu formülü tüm Körfezi temizleyecek kalıcı bir usul olarak düşünmeyin. Tıpkı orman yangınlarına birinci müdahalede nasıl söndürücü materyal kullanılıyorsa denizdeki ‘yangınlara karşı yangın söndürücü’ üzere kullanılabilecek bir acil durum tahlili olarak düşünebilirsiniz. Bu bir acil durum metodu ve doğal bir usul. IOCAS tarafından sunulan saha bilgilerine nazaran, Çin’in Nanjing kentindeki Xuanwu Gölü’nde 2005 yılında yaşanan alg patlamasına karşı modifiye kil uygulaması, 5 gün içinde toplam hücre sayısında yüzde 80 azalmayı ortaya koydu. Çözünmüş oksijen seviyesinde artış ve su şeffaflığında düzgünleşme sağladı. Bu uygulama sonrasında göl ekosistemi 3 yıl içinde mikro-alg baskın rejimden makrofit baskın rejime geçti” dedi.

“DENİZ CANLILARINA ZİYAN VERMİYOR TERSİNE YARAR SAĞLIYOR”
Modifiye kil uygulamasının bugüne kadar Çin, Kore, Malezya, Japonya ve Peru’da yapılan uygulamalarda başarılı olduğunu belirten Dr. Yuan, “Laboratuvarlarda ve denizlerde yaptığımız uygulamalar sonrasında oksijen düzeyleri arttı, balık vefatları durdu, taban canlılarının sayısı azalmadı, birtakım bölgelerde arttı, su altı bitkileri yine büyümeye başladı. Bilhassa Nanjing’de 2005’te gerçekleştirilen uygulamadan sonra yapılan 3 yıllık takipte, gölde su bitkileri geri geldi, alg patlamaları tekrar etmedi ve su kalitesi uzun mühlet yüksek düzeyde kaldı. Herkes şunu bilmeli ki bu uygulama acil müdahale yoludur. Araştırmalar deniz balıkları, karides, midye, deniz marulu üzere ticari ve ekolojik ehemmiyeti büyük çeşitlere ziyan vermediğini gösteriyor. Bilimsel olarak modifiye kili önerirken uygulamaya yönelik teknik şartnameleri de hazırlıyoruz. Bu şartnameleri bilimsel altlık ve bentik kabuklu deniz canlıları ve balıklar üzere deniz canlılarında yapılan deneyler sonucunda gözlemlenen bilgilere nazaran oluşturuyoruz. Bu sonuçlar memleketler arası araştırmalarla da desteklenmiş durumda” diye konuştu.

TÜRKİYE’DEKİ UYGULAMA ÇİN’LE TIPKI MI?
Her denizin farklı dinamiklerinin olduğuna işaret eden Dr. Yuan, “Bu yüzden Çin’de kullandığımız sistemi İzmir’e birebir taşımıyoruz. Mahallî üniversiteler, İZSU, İZDENİZ ve öteki kurumlarla birlikte İzmir’e özel bir uygulama modeli geliştiriyoruz. Kilin ölçüsü, tipi ve uygulama hali İzmir Körfezi’nin özelliklerine nazaran ayarlanıyor. Yolun muvaffakiyete ulaşması için yalnızca bilimsel takviye yetmiyor. Toplumun ve karar vericilerin sürece dahil olması gerekiyor. Halkın sürece katılması, uygulama öncesi ve sonrası dataların açıkça paylaşılması büyük değer taşıyor. Bu işin sahibi yalnızca bilim insanları değil. Mahallî idareler, sivil toplum ve halk birlikte çalışırsa inanç oluşur” biçiminde konuştu.

“HEPİMİZİN GAYESİ BİREBİR: DOĞAYI KORUMAK”
“Kil dökmek” ya da “dibe çöktürmek” üzere kavramların müdahale üzere algılanabildiğini fakat modifiye kil yolunun çevreci ve doğal bir formül olduğunu tabir eden Çin Bilimler Akademisi Oşinoloji Enstitüsü’nden (IOCAS) Dr. Isaac Yongquan Yuan, “Oysa kullanılan modifiye kil, yalnızca ziyanlı algleri gaye alıyor ve başka canlılara ziyan vermiyor. Bilimde görüş ayrılıkları olabilir. Bu doğaldır. Ancak gerçekleri, teorik korkular değil, saha dataları belirlemeli. Elimizde 20 yılı aşkın müddettir bu usulün etrafa ziyan vermediğini gösteren onlarca saha çalışması var. Dataları konuşalım, birlikte izleyelim. Hepimizin gayesi birebir doğayı korumak” dedi.

“KORKULARLA DEĞİL BİLGİYLE HAREKET EDELİM”
Modifiye kil uygulamasının tek tahlil olmadığını lakin acil durumlar için en tesirli doğal araç olduğunu söyleyen Dr. Isaac Yuan, “Uzmanlara nazaran modifiye kil, tıpkı bir “yangın söndürücü” üzere kullanılmalı. Sonrasında ise kanal ve su akış sistemleri düzenlenmeli, arıtma tesislerinin aktifliği artırılmalı, erken ihtar sistemleri kurulmalı, atık kaynakları denetim altına alınmalı. Yani modifiye kil, güzelleşmenin birinci adımı. İzmir Körfezi’nin geleceği, denizi öldüren değil, yaşatan tahlillerle şekillenecek. Modifiye kil, tabiattan gelen, tabiata geri dönen, zararsız ancak tesirli bir bilimsel araç. Denize ziyan vermiyor, onu boğulmaktan kurtarıyor. Bu yol bir müdahale değil, bir uygunlaştırma. Ya doğayı kaybetmeyi izleriz ya da bilimin sunduğu fırsatlarla onu birlikte kurtarırız. Bilimle denizi korumak mümkün. Kâfi ki bilgiyle hareket edelim, endişelerle değil” sözlerini kullandı.

MODİFİYE KİL NEDİR, NE İŞE FAYDA?
Modifiye kil (MK), tabiatta çokça bulunan bir mineral olan kilin yüzey özelliklerinin fizikî olarak değiştirilmesiyle elde edilen bir materyal. Bu kil, alglerin yüzeyine tutunarak onları su yüzeyinden tabana çöktürür. Böylelikle:

• Alglerin güneş ışığına erişimi kesilir,
• Toksin yaymaları engellenir,
• Suya oksijen geri kazandırılır,
• Deniz canlılarının hayat alanları korunur.

patronlardunyasi.com