İstanbul’un Aydınlık 100’ü sergisi Enerji Müzesi’nde açıldı
Osmanlı Devleti’nin kent ölçekli birinci elektrik santrali olan Silahtarağa Elektrik Santrali’nin arşivinde yer alan harita ve planların izleyiciye sunulduğu stant, İstanbul’un 20. yüzyıldaki mimari, kültürel ve sosyoekonomik dönüşümüne ışık tutuyor.
Tarihi harita ve planlarının yer aldığı stantta yapıtlarla, İstanbul’un elektrik altyapısının gelişimini belgelemenin yanı sıra kentin mimari, kültürel, toplumsal ve ekonomik dönüşümü de ele alınıyor.
SERGİDE YAKLAŞIK 8 BİN 900 İSTANBUL HARİTASI BULUNUYOR
Sergiye ait açıklamada bulunan İstanbul Bilgi Üniversitesi Özel Projeler Müdürü ve Öğretim Görevlisi Amed Gökçen, Silahtarağa Elektrik Santrali’nin kuruluş ve kapanış yılları olan 1914-1983 ortasındaki harita ve paftaların bir kısmını sergilediklerini belirterek, “Bu paftaların, haritaların değerli olmasının birkaç sebebi var. Bunlardan bir tanesi bu haritaların her biri İstanbul’a dair tek örnek. Mevcut harita kümelerinin en büyüğü. Stantta yaklaşık 8 bin 900 adet İstanbul harita ve paftası bulunuyor ve çoğunlukla aslında bunlar İstanbul’un tam da yerli yerine oturduğu 1950 sonrası haritalar.” dedi.
Gökçen, İstanbul’un haritacılık temellerine nazaran 1800’lerin ortalarından sonra tam olarak çizilebildiğine işaret ederek, “O yüzden buradaki haritalar, tarihi açıdan da İstanbul’un anlaşılması açısından da epeyce kıymetli. Biz de onların küçük birer örneğini ilgililere sunmak istedik.” değerlendirmesinde bulundu.
İstanbul’un nasıl yaşayan bir kent olduğunu 1950 sonrasında bu haritalara bakarak görmenin mümkün olduğunu tabir eden Gökçen, şunları kaydetti:
“Bir öğrenci kümemizle birlikte yapmaya başladığımız bir iş var. Yapay zeka teknikleriyle bu haritaları üç boyutlu olarak üst üste koymaya çalışıyoruz ve bu çalışmayla kentin hareket ettiğini görebiliyorsunuz. Bilhassa 1950 ve 1980’e kadar geldiğimizde İstanbul resmen yaşıyor. Yeni sokaklar, meydanlar, apartmanlar, yeşil alanlar ve kentte daima bir yenilenme var. Münasebetiyle baktığımızda kentin ne kadar yer değiştirdiğini görebiliyoruz. Bu ayrımı gösterebilmek için 1924 haritasını, 2025 haritasının üstüne monte ettik.”
SADECE HARİTALARDAN İBARET BİR ARŞİV DEĞİL BURASI
Serginin açılışında konuşan İstanbul Bilgi Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Ege Yazgan da arşivlerden bu türlü bir standın çıkartılmış olmasının çok büyük bir emek olduğunu söyleyerek, “Tüm hocalarımızın katkısıyla gerçekleşmiş bir olay. İstanbul Bilgi Üniversitesi olarak buna en başından beri büyük takviye verdik. Stant daha çok haritalar üzerinde fakat arşivi gezmiş olan herkes bilir ki, yalnızca haritalardan ibaret bir arşiv değil burası.” tabirlerini kullandı.
Yazgan, arşivin kentleşme alanında çalışan beşerler için çok kıymetli malzemeler sunmasının yanı sıra toplumsal bilimlerin tüm alanlarında çalışacak olan beşerler için de çok fazla evrak, bilgi ve evvelce kalmış olan dokümantasyonu kapsadığını anlattı.
İstanbul Bilgi Üniversitesi Mütevelli Heyet Lider Yardımcısı Mehmet Can ise misyona gelirken akademik özgürlük ve bilgi arşivi ile ilgili 2 mirası devraldıklarını lisana getirerek, “İlk duyduğumda ‘arşiv’ derken neden bahsediyorlar diye merak ettim. Arşive geldiğimiz vakit burada devasa bir nokta olduğunu gördüm. Mümkün olduğunca, elimizden geldiğince dayanak vermeye çalıştık.” dedi.
Sergide yer alan 1950-1980 yıllarına ilişkin olan eserler ayrıyeten İstanbul kent planına taraf veren Charles Edward Goad, Alman Mavileri, Necip Bey, Jacques Pervititch, Suat Nirven ve Henry Prost (1936-1951) haritalarını tamamlayıcı bir nitelik taşıyor.
Sigortacılık yahut kent planlaması üzere emellerle hazırlanan evvelki haritaların devamı niteliğinde olan bu dokümanlar, İstanbul’un her semtini, bu semtlerin elektrikle aydınlanma sürecini ve gelişimini gösteren tek harita kümesi olmasıyla öne çıkıyor.
“İstanbul’un Aydınlık 100’ü” standı, 21 Kasım’a kadar görülebilecek.
patronlardunyasi.com
