İHKİB Başkan Yardımcısı Mustafa Paşahan’dan hazır giyim ihracatını canlandıracak 3 maddelik çözüm önerisi
Geçen yılı yüzde 6,9 düşüşle ve 17,9 milyar dolar ihracatla kapatan hazır giysi kesimi, bu yıla da kayıpla başladı. Bölümün toparlanması için İstanbul Hazır Giysi ve Konfeksiyon İhracatçıları Birliği (İHKİB) 3 unsurluk bir tahlil önerisi sundu. İHKİB Lider Yardımcısı Mustafa Paşahan, Collection Premiere Moscow (CPM) ve Child & Junior Fashion (CJF) fuarları kapsamında yaptığı açıklamalarda, hazır giysi ihracatında tekrar büyüme trendine girilmesi için şu üç adımın atılması gerektiğini belirterek, bu adımları; girdi maliyetleriyle kur ortasında istikrarın sağlanması, KOBİ’lere uygulanan İstihdam Takviye Programı’ndan ayrım gözetmeksizin tüm firmaların yararlanabilmesi ve 5 puanlık prim indiriminin iki yıl boyunca 10 puana çıkarılması olarak sıraladı.
Paşahan, hazır giysi dalının genel ihracatın 10 katı bedel yarattığını belirterek, bu kıymetin artırılması için yeni stratejilere gereksinim duyulduğunu söz etti. Önerilen düzenlemelerin hayata geçirilmesi halinde, yılın ikinci yarısında dalın toparlanmasını beklediklerini lisana getirdi. Ayrıyeten, savaşın sona ermesi halinde Rusya’ya yapılan dal ihracatının 342 milyon dolardan 1 milyar dolara çıkabileceğini öngördüklerini söyledi.
İHRACATIN YÜZDE 60’I 200 ŞİRKETTEN
Ekonomim’den Yener Karadeniz’in haberine nazaran, 2022 yılında 21 milyar doları aşan ihracatla rekor kıran hazır giysi dalı, sonraki yıllarda sırasıyla 19,2 milyar dolar ve 17,9 milyar dolar düzeylerine geriledi. İhracattaki düşüşe paralel olarak iç pazarda da kayıplar yaşandı. Kesimde faaliyet gösteren şirket sayısı son üç yılda 43 binden 39 bine düşerken, istihdam kaybı 200 bini aştı. Dokuma kesimi de dahil edildiğinde, toplam istihdam kaybı 300 bini geçti. Bu kayıpları önlemek gayesiyle 2025’in başından itibaren hazır giysi, dokumacılık, deri ve mobilya bölümlerinde faaliyet gösteren KOBİ’lere çalışan başına 2.500 TL’lik istihdam dayanağı açıklandı. Lakin Mustafa Paşahan, dalda faaliyet gösteren birçok şirketin KOBİ statüsünde olmaması nedeniyle bu takviyeden faydalanamadığını belirtti. Paşahan, “KOSGEB teşviki değerli bir dayanak, fakat KOBİ’lerle sınırlarsanız firmalara ‘KOBİ kal’ demiş olursunuz. Bu dayanağın tüm firmalara yayılması gerekiyor. Kesimimizin yüzde 60’ı bu dayanaktan faydalanamıyor. Diğer bir deyişle, ihracatın yüzde 70’ini gerçekleştiren firmalar bu teşvikin dışında kalıyor. Üstelik, bu takviyeden faydalanmak için 2024’ün son çeyreğinde istihdam çıkışı yapılmamış olması kaidesi var. Meğer en ağır istihdam çıkışı da o periyotta yaşandı” dedi. Paşahan’ın verdiği bilgilere nazaran, bölümde 40 bine yakın şirket faaliyet göstermesine karşın, toplam hazır giysi ihracatının yüzde 60’ı sırf 200 firma tarafından gerçekleştiriliyor.
Savaş öncesinde 700 milyon dolar düzeyinde ihracat yapılan Rusya pazarı hakkında değerlendirmelerde bulunan Paşahan, geçen yıl bölümün Rusya’ya yaptığı ihracatın yüzde 42 oranında düştüğüne dikkat çekti. Lakin, potansiyelin hala çok yüksek olduğunu belirtti. Ülkede para transferi sıkıntısının çözüldüğünü tabir eden Paşahan, ayrıyeten Rusya ve ABD önderleri ortasındaki görüşmelerin savaşın sona erme ihtimalini doğurduğunu söyledi. Şayet savaş sona ererse, Rusya’ya gerçekleştirilen hazır giysi ihracatının 342 milyon dolardan 1 milyar dolara çıkabileceğini lisana getirdi.
SEKTÖR 3 MİLYAR DOLAR KAYIP YAZDI
Paşahan, son yıllarda artan maliyetler nedeniyle bölümün rekabet gücünü kaybettiğini söyledi. Bilhassa Mısır, Çin, Hindistan ve Özbekistan üzere ülkelerle adil olmayan kaidelerde rekabet ettiklerini vurguladı. Paşahan, “2022’de taban fiyatın patrona maliyeti 650-700 dolar ortasındaydı. Artık bu sayı 1.500 dolara ulaştı. Rakip ülkelerde ise maliyet 200 dolarlara kadar düşüyor. Maliyetlerimiz yüzde 100 artarken, dövizdeki artış çok düşük kaldı. Kurun enflasyon oranında artması gerekiyor. Şu an rakiplerimizden yüzde 50, AB ülkelerinden ise yüzde 15 daha değerliyiz. Üst segment markaları bu fark nedeniyle kaybettik. Şayet döviz kuru, maliyet artışıyla tıpkı düzeyde gitseydi, şu an çok farklı bir tablo olabilirdi. Kesimimiz 3 milyar dolar kayıp yazdı. Döviz bazında yüzde 10-15 ziyan eden şirketler var ve bu kaybın telafisi için en az üç yıl gerekiyor” dedi.
Ocak ayında yüzde 0,3 olan ihracattaki düşüşün, şubatın 18’i prestijiyle yüzde 8’e ulaştığını belirten Paşahan, bu yıl 17 milyar doların altına düşmemek için gayret ettiklerini fakat tablonun düşüşü işaret ettiğini söyledi. Paşahan, “Tekstil ile birlikte 1 milyon 250 bine kadar çıkan istihdam, bugün 950 bine düştü. Şayet bu gidişat durdurulmazsa, istihdam 800 binlere kadar gerileyebilir. Bu yüzden kur ve enfl asyon ortasındaki istikrar sağlanmalı. Herkes yılın ikinci yarısında toparlanma bekliyor fakat şu an gidişat pek iç açıcı değil” diye ekledi.
CPM’DE EN BÜYÜK YABANCI İŞTİRAKÇİ TÜRKİYE OLDU
Mustafa Paşahan, Türk moda sanayisi için Rusya’nın özel bir yeri olduğunun altını çizdi. En büyük yabancı iştirakçi olarak yer aldıkları CPM Fuarı’ndan da bahseden Paşahan, “Bu dönem gördüğümüz atmosferi de savaşın sonuna yaklaşıldığının bir işareti olarak değerlendiriyorum. CPM, bizim yıllardır en fazla firma ile katıldığımız fuarlar ortasında birinci sırada yer alıyor. Ayrıyeten CPM’e Rusya’dan sonra en fazla firma ile katılan ülkeyiz. Bu dönem hazır giysi, deri ve iç giysi kategorilerinde 117 firma ile yaklaşık dört bin metrekarelik alanda yerimizi aldık. CPM’le eş vakitli düzenlenen Child&Junior Fashion’a da (CJF) 21 firmamız katıldı” dedi.
İKİNCİ EL KIYAFET İŞİNDE MONOPOLLEŞME UYARISI
Mustafa Paşahan, Avrupa Birliği’nin dokumacılık atıklarını farklı ülkelerde dönüştürme projesiyle ilgili de açıklamalarda bulundu. İkinci el kıyafet ithalatına karşı olmadıklarını lakin sürecin hakikat yönetilmesi gerektiğini belirtti. Paşahan, “Sektörde, hazır giyimcilerin ikinci el eserlerin getirilmesine karşı olduğu üzere bir algı var lakin bu yanlışsız değil. Biz dönüşümün olmasını destekliyoruz lakin sistemin hakikat kurulması ve kriterlerin net formda belirlenmesi gerekiyor. AB’den getirilecek ikinci el kıyafetlerin Türkiye’ye yarar sağlaması lazım. Eserleri özgür bölgelere getirip, burada denetimli biçimde parçalayarak dönüştürmeliyiz. Ayrıyeten bu işi 3-5 şirkete bırakmak gerçek olmaz. Monopolleşme olmamalı” dedi. Paşahan, 2026 prestijiyle dijital eser pasaportu uygulamasının devreye gireceğini hatırlattı.
patronlardunyasi.com
