Hava trafik kontrolörlerinin yükü gün geçtikçe artmaya devam ediyor

Hava limanlarında kâfi kula olmaması ve çalışanları dikkat dağınıklığı kazaları peşinden getiriyor. Hürriyet’ten Uğur Cebeci bugünkü yazısın “Hava trafiğinin yükü ağırlştı” başlıklı yazı kaleme aldı. Cebeci’nin yazısının tamamı şu biçimde:

“Geçtiğimiz günlerde çok sayıda uçak kazası yaşandı. Dünyadan bahsediyorum. Bu kazalardan ikisini tekrar göz önüne sereceğim. Biri Amerika’da başkası Japonya’da oldu. Biri mevtle sonuçlandı, başkasında vefatla burun buruna gelen beşerler kokpit ve kabin takımlarının eksiksiz idaresi ile burunları bile kanamadan uçaktan çıktılar. Elbette Japon disiplini ve kültürü de rol oynadı. Lakin uçağın çaptığı küçük uçaktaki iki kişi hayatını kaybetti.

Kulelerde ya da yol denetimlerde vazife yapan ATC denilen hava trafik kontrolörleri hakikaten çok yoruluyorlar. Çalıştıkları müddette daima pür dikkat olan ve bir yanlışlı talimatları facialara yol açabilecek bu beşerler, vakit zaman dimağ kitlenmesi üzere problemler da yaşıyorlar. Birtakım ülkelerde uzun müddetler çalıştırılan, düşük maaş verilen ATC’ler ne yazık ki hiç bir yerde rahat değiller bizde de hala kâfi bir ayarlama yapılamadı. Lakin Amerika üzere havacılığın neredeyse ana üssü olan havalimanlarındaki sıkıntılar her geçen gün ne yazık ki artıyor. Bu yüzden olaya ABD Başkanı Trump el koydu, Amerikan Sivil Havacılık Otoritesi FAA, yeni düzenlemeler için çalışmalara başladı.

KULEDE TEK BAŞINA

– 29 Ocak günü Amerikan Hava Yolları’nın Kansas Wichita’dan kalkan 5342 sefer sayılı Kanada Bombardier imalatı CRJ 700 uçağı, Washington Ronald Reagan Havalimanı uçuşunu gerçekleştiriyordu. Hava yeterlice kararmıştı, uçak iniş için alçalmaya başlamıştı. O sıralarda Sikorsky tipi UH Black Hawk ya da bizde bilinen ismiyle ‘kara şahin’ helikopter ise Ronald Reagan Havalimanı’nın güneybatısında bulunan Virginia’daki Fort Belvoir üssünden havalandı.

– Uçakta 60 yolcu ve dört mürettebat vardı. Askeri helikopterde gece görüş gözlüğü taktıkları argüman edilen iki deneyimli pilotla, bir kişi daha yer alıyordu. Pilotlardan biri gece uçuşlarında tecrübeli, oburu gündüz uçuşlarında çok tecrübeli ancak gece uçuşu için eğitim alıyordu. Bu helikopter VIP uçuşları yapıyordu ve helikoptein bağlı olduğu Beyaz Saray’ın yakınlarındaki üsten birden fazla vakit çok ağır olan Ronald Reagan Havalimanı’na uçuyordu.

AA yolcu uçağı ILS ile kenetlenmiş ve büyük ihtimalle 1000 feet altında (yaklaşık 330.3 metre) yüksekteydi. Havalimanının 0.1 pistine inecekti. Ancak son anlarda kule pilota ‘3.3 pistine inermisiniz’ diye sordu. Amerika havalimanlarında bu, çok yaşanan bir olaydı ve pilotlar iş yüklerini artırarak süratle 3.3 pistine yöneldiler. (1000 feet altında pist değişimi şirket kuralları gereği THY pilotları tarafından kabul edilmemektedir.)

– Bu ortada kule helikopteri, bu uçak konusunda uyardı. Askeri pilotlar ise uçağı gördüklerini söylediler. Kule bu uçağın gerisinden dolaşmalarını istedi. Lakin sanılan o ki onlar, diğer bir uçağı görmüşlerdi. Açılı bir halde piste gelen AA uçağı ile yere paralel ve olmaması gereken irtifadaki helikopter çarpıştı. Uçağın FDR diye isimlenen kara kutusundaki bilgilerden tam da o anda bir sapma görünüyordu. Kara kutuyu yorumlayanlar yanılmıyorlarsa, 34 yaşındaki Kaptan Jonathan Campos ve yardımcı pilot Samuel Lilley helikopteri fark edip kaçmak istediler lakin olmadı. Gökyüzünde bir alev topu oluştu. İki hava aracı da yarı donmuş haldeki Potomac ırmağına düştü. Feci kazadan kurtulan olmadı.

-Kazadan hemen sonra ABD Başkanı askeri helikopterin yanlış vakitte yanlış yerde olduğunu söyledi ve kulenin yetersizliğnden kelam etti. Amerikan medyasında da, hava trafiğini yöneten memurların işçi problemi nedeniyle ağır işyükü altında olduğuna ait haberler yer aldı.

-ABD Ulusal Ulaşım Güvenliği Kurulu’ndan (NTSB) yetkililer, çarpışmadan çabucak evvel karakutusunda uçağın uzunlamasına ekseni ile ufuk ortasındaki açısında (pitch açısı) değişiklik tespit edildiğini belirttiler lakin bunun pilotların çarpışmayı önlemek hedefiyle hareket teşebbüsü olup olmadığına dair rastgele bir açıklama yapılmadı. Pist değişimi ile de ilgili hiçbir açıklamadan kelam edilmedi. 99 metre yükseklikteki uçakla çarpan helikopter ortasındaki yükseklik masafesi de netlik kazanmadı.

– Vahim kaza sonrası Potomac ırmağından cesetler kuvvetli kurallarda çıkarılıyor. Şimdiye kadar 55’ten fazla ceset çıkarıldı. Süreksiz de olsa bölgede askeri ya da sivil helikopterlerin bilhassa gece uçuşları durduruldu. Kulede tek başına olan hava trafik kontrolörünün sistemi yönetmekte zorlandığı ancak askeri helikopterin de üstünlük anlayışı içinde fazla rahat hareket ettiği tartışmaları sürüyor. Bu kazada dünya şampiyonu buz patenci çift de hayatını kaybetti.

YANLIŞ TABİR YANLIŞ KARAR

– 2 Ocak 2024 günü Japan Airlines’a ilişkin bir Airbus A350-900 uçağı ile Japon Kıyı Güvenlik Teşkilatı’na ilişkin bir De Havilland Canada Dash 8 uçağı Tokyo’daki Haneda Havalimanı’nın pistinde çarpıştı. Japan Airlines uçağı 516 sefer sayılı uçuş ile Yeni Chitose Havalimanı’ndan kalkmıştı ve Haneda Havalimanı’na iniyordu. Japon Kıyı Güvenlik Teşkilatı uçağı ise Haneda Havalimanı’ndan Niigata Havalimanı’na gidecekti. Çarpışmayla iki uçak da alev aldı ve kazanın sonucunda De Havilland Canada Dash 8’de bulunan beş mürettebettan dördü öldü. Airbus A350 bulunan 379 kişinin tamamı ile toplam 380 kişi kurtuldu.

– Bu kaza incelendiğinde yeniden kule-uçak ortası konuşmalardaki yanlışlar ortaya çıktı. Kule aslında kıyı güvenlik uçağına piste çıkış için ‘Bir numarasınız’ demişti. Taksi yolunda beklemesi ve kendisine piste giriş için müsaade vereceğini daha sonra söyleyeceğini açıkça söz etmemişti. Meğer bu sırada bu pistin pak ve inişe hazır olduğu söylenen A350 yolcu uçağı teker koymak üzereydi. Ancak ‘Bir numarasınız’ kelamını yanlış anlayan kıyı güvenlik uçağı piste daldı. Daima öncelik almaya alışık oldukları için yardım uçağının bu kural dışı davranışı bir felakete yol açtı. Lakin hakikat tahliye sayesinde alev alev yanan yolcu uçağındaki bütün yolcular sağ salim tahliye edildi. Bunda havayolunun yeterli eğitimli grubu ve japon terbiyesi ve kurallara uyma alışkanlıkları tesirli oldu.

– Uçak kazalarının büyük kısmı insan yanılgısından kaynaklanıyor. Bilhassa ATC konuşmalarında kesinlikle bir mutabakat zorluğu olmasa daha iki defa tekrar yapmak gerekiyor. Konuşmalar ortasına giren en anlaşılır söz Roger, bu yüzden daima tekrarlanıyor. Güney Kore’deki 179 kişinin öldüğü duvara çarpan Jeju Havayolları kazası, toplam 67 kişinin hayatını kaybettiği Kazakistan Aktau’ya inmeyi planlayan Azerbaycan Azal uçağının kazası, hepsine bakıldığında mutabakat ve denetim yanılgıları ortaya çıkıyor.”

patronlardunyasi.com