Gemileri karadan yürüten Yavaşça Şahin Mehmet Ali Paşa’nın mezarı bugün dar bir aralığın gölgesinde unutuluyor

Şahin Mehmet Ali Paşa, hakkında az şey bilinen Osmanlı paşalarından. Atılgan ve gözü pek bir asker. Bu yüzden evvel ‘Şahin’ lakabını almış. Fatih periyodunda Osmanlı ordusunun kıymetli paşalarından biri olarak öne çıktı. İstanbul’un fethi sürecinde de önemli vazifeler üstlendi. Evvel Kaptan-ı Derya Baltaoğlu Süleyman Bey’in, akabinde Hamza Bey’in buyruğunda donanmada vazife aldı. Resmi kayıtlarda yer almasa da genel kabule nazaran fetih sürecinde meşhur ‘gemilerin karadan yürütülmesi’ operasyonunu o yönetti.

‘AMAN YAVAŞÇA HA’

Hürriyet’ten Musa Kesler’in haberiine nazaran, Dolmabahçe’den kızaklarla yola çıkarılan kadırgalar, halatlarla çekilerek Haliç’e indirilirken başında Yavaşça Paşa vardı. Haliç’in girişine zincir gererek gemilerin girişine büsbütün kapattıklarını düşünen Bizanslılar bir sabah onca gemiyi görünce büyük moral bozukluğu yaşayacaklardı. Bir rivayete nazaran halatları çeken askerlere daima ‘Aman yavaşça ha’ dediği için bir diğer rivayete nazaran de Sultan’a bu operasyonu anlatırken ‘Düşman duymasın diye yavaşça geldim hünkârım’ dediği için ‘Şahin’ sıfatının önüne ‘Yavaşça’ lakabını da almıştı.

Caminin duvarına 1950’den sonraki tadilatlarda konulan metal levhada ‘kadırgaları karadan yürüten komutan’ yazıyor.

DAR ARALIĞIN ARKASINDA

Fetihten sonraki hayatına dair de çok fazla ayrıntı bilinmiyor. Fakat kendi ismine yaptırdığı Eminönü’nün Mercan Yokuşu’ndaki cami bugün hâlâ ayakta. 1478’de vefat eden paşanın mezarı da bu caminin haziresinde. Ayrıyeten caminin duvarına 1950’den sonraki tadilatlarda konulan metal levhada ‘kadırgaları karadan yürüten komutan’ yazıyor. 1950’li yıllarda cami büyük bir tadilat görmüş. Vakitle yanından geçen yol da yükselmiş. Paşanın mezarı duvar ile minarenin ortasına sıkışan bir aralığın ardında kalmış. Sonradan duvara iliştirilen ve şadırvan görevi gören lavaboların önünden dikkatle geçmek gerekiyor. Mezara giden aralıktan bir kişinin zorlanmadan, sıkışmadan geçmesi çok sıkıntı. Yani şimdilerde 572 yıl evvel ‘gemileri karadan yürüten’ paşanın mezarına ulaşmak en az gemileri karadan yürütmek kadar sıkıntı.

GEMİLER KARADAN YÜRÜDÜ MÜ?

İstanbul’un fethinin neredeyse her yıldönümünde gemilerin karadan yürütülüp yürütülmediğine dair tartışmalar gündeme gelir. Hem Fatih devri tarihçilerinin hem de sonradan araştırmalar yapan birçok tarihçinin makalelerinde bu mevzu açık olarak belirtiliyor…

Tursun Bey

“Sanat-ı cereskalde (yük kaldırma, çekme) becerikli, mühendis ve fen adamı hazır oldu. İslam gemileri bayraklarla bezenip yelkenleri açtılar. Galata kalesi ensesinden havada yürüttüler.”

Hoca Sadeddin Efendi

“Yenihisar tarafından gemileri sürüp, Galata akabinde deryaya aşıralar ve topların ateşiyle hisardakiler deniz yöresinden dahi şaşıralar.”

Kitab-ı Cihannüma

“Ve yetmiş pare gemi dahi kalenin üstün yanından, Galata’nın üst yanından zirveden aşağı yelken açıp, savaşçıları içinde ayağın dururken bir tasnifle kurudan yürüdüp hisar tabanına denize indirdi.”

Georg Ostrogorsky

“Mehmed II. 22 Nisan’da büyükçe sayıda gemiyi karadan Haliç’e nakletmeyi başardı ve böylelikle kent Haliç’ten bombardımana maruz kaldı.”

Babinger

“Bir fırlatma rampasını andıran yol, koyun ve öküz yağıyla sıvandı. Gemiler bu rampadan silindirler üstünde geçirilip Haliç’e indirildi.”

patronlardunyasi.com