Fildişi Sahili vizyoner Türk girişimciler için yeni bir başlangıç fırsatı sunuyor
Kanat KUTLUK
Son 20 yıldır Dubai’de yaşıyor ve buradan geniş bir coğrafyaya uzanan iş seyahatleri gerçekleştiriyorum. 2020–2023 yılları arasında ise pandemi devrinde tekraren Fildişi Sahili’ne gittim. O periyotta çalıştığım çok uluslu Amerikan merkezli firma için global kapanmalarda dahi erişilebilir olan pazarları tarıyordum. Hatırlarsınız, o devirde Türkiye, Körfez Bölgesi ve Hindistan kapandı. Ben de gözümü Afrika’ya çevirdim. Sahra Altı Afrika haritasına baktığımda üç ülkenin açık olduğunu gördüm: Fildişi Kıyısı, Gine ve Senegal.
O ana kadar şirketin radarında dahi olmayan bu ülkeler, benim şahsî inisiyatifimle adım attığımız yeni alanlar oldu. Birinci seyahatimi Fildişi Sahili’ne yaptım. Giden uçaklar boş, sokaklar tenha fakat fırsatlar göz kamaştırıcıydı. Pandeminin en sert günlerinde dahi Abidjan Limanı aralıksız çalışıyor, kakao ihracatı sürüyor, lojistik akslar kesintiye uğramıyordu. Fildişi Sahili’nin dünya kakao üretimininyüzde 40’ını tek başına üstlendiğini bu seyahatlerde öğrendim ve bu toprakların potansiyeline o vakit inandım.
PERDE ARDINDA KİM VAR
Fildişi Sahili’nin siyasi ve ekonomik idaresi resmî olarak bağımsız görünse de perde gerisinde Fransız tesiri hâlâ çok güçlü. İktisat siyasetleri, altyapı yatırımları, bankacılık ve güç üzere stratejik alanlarda karar vericilerin Fransız tesirinden bağımsız hareket ettiğini söylemek güç. Hatta lokal seçkinin Paris kontaklı münasebetler ağı, birçok iş fırsatının istikametini belirliyor.
İlginçtir ki, Fransızlardan sonra ülkede süratle yükselmiş ikinci güç Fas olmuş. Fas sermayesi yalnızca özel bölümde değil, kamu projelerinde de hayli etkin. Faslı bankalar, mühendislik firmaları, medya kuruluşları ve danışmanlık şirketleri ülkede derin bir tesir alanına sahip. Fas kralının ülkeye sistemli ziyaretleri de söz konusu.
Üçüncü kıymetli küme ise Lübnanlılar. 1970’lerdeki iç savaşla Afrika’nın dört bir yanına dağılmış Lübnan diasporası, burada kuşaklar uzunluğu ticaret yaparak güçlü bir ekonomik ağ oluşturmuş. Besin, inşaat, perakende ve lojistikte neredeyse her dalda tesirleri var. Fransızca konuşmaları, mahallî kültüre ahenkleri ve güçlü topluluk bağları sayesinde istikrarlı bir varlıkları var.
Çin’in mevcudiyeti ise alanda görünür fakat derin değil. Devlet dayanaklı projelerde yer alsa da Çin, Nijerya üzere ülkelerde kurduğu hâkim yapının bir benzerini henüz Fildişi Sahili’nde kurabilmiş değil.
FRANSIZ ESİNTİLİ BAŞKENT
Fildişi Sahili’nin başşehri Abidjan, Fransız sömürge geçmişinin izlerini taşımaya devam eden bir kent. Kent planlamasından lisan kullanımına, eğitimden kamu idaresine kadar Fransa’nın mirası neredeyse her köşede hissediliyor. Fransızca resmî lisan; lakin gündelik ömürde “Françafrik” denilen, Afrika ile Avrupa ortasında sıkışmış melez bir kültür hâkim.
Ülkenin de içinde yer aldığı Batı Afrika Ekonomik ve Parasal Birliği (UEMOA) üyesi 8 ülkenin tamamı CFA Frangı (XOF) kullanıyor. Bu para ünitesi Fransa Merkez Bankası’nın nezaretinde ve euroya sabitlenmiş durumda. Bölge ülkelerinde uygulanan para siyasetleri, Paris’in onayı olmadan değiştirilemiyor. Fildişi Sahili’nin merkez bankası olan BCEAO’nun (Banque Centrale des États de l’Afrique de l’Ouest) genel merkezi Dakar’da olsa da karar düzenekleri hâlâ büyük ölçüde Fransa ekseninde işliyor.
Bu durum, Abidjan’daki ekonomik faaliyetin görünürde Afrika’ya ilişkin, ancak art planda Avrupa merkezli olduğunu düşündürüyor. Her büyük bankanın gerisinde bir Fransız yahut Faslı ortak, her büyük yatırım kararında memleketler arası aktörlerin izleri var.
TÜRK ŞİRKETLERİ SAHADA
Bu güçlü rekabet ortamına karşın Türk şirketleri de Fildişi Sahili’nde varlık göstermeye başladı. Limak, Abidjan’daki çimento öğütme tesisiyle bölgede üretime geçen birinci Türk yatırımcı oldu. MFB International, 168 milyon dolarlık un ve kakao sürece tesisi kuruyor. Pegasus Industrie yapı kimyasalları üretimine hazırlanıyor. Otokar ve Yonca Shipyard savunma sanayii alanında mahallî ortaklarla ilerliyor. EMERK üzere firmalar ise bildiğim kadarıyla Abidjan Limanı’nın genişleme projelerinde yer almak üzere fizibilite çalışmalarını sürdürüyor.
VİZYONER TÜRK GİRİŞİMCİLERE AÇIK KAPI
Fildişi Kıyısı yalnızca büyük kümelere değil, vizyoner Türk girişimcilere de açık. Nüfusun yüzde 60’ı 25 yaşın altında ve teknolojiye yüksek uyum gösteriyor. Nüfusun bu kadar genç olmasında geçirilen ağır iç savaşın etkileri de var. Tarım teknolojileri, dijital tahliller, sıhhat, yapı materyalleri, turizm ve yenilenebilir güç henüz gereğince doymamış bölümler ortasında.
Sahada bulunmak, lokal ortaklarla çalışmak ve uzun vadeli düşünmek koşul. Lakin sabırla, hakikat stratejiyle bu pazarda tutunmak mümkün.
TÜRKİYE’NİN DİPLOMASİSİ GÜÇLÜ
Türkiye’nin Abidjan’daki diplomatik varlığı tesirli. Birinci ziyaretlerimde ülkedeki büyükelçimiz Yonca Gündüz Özçeri’ydi; saha hâkimiyeti, mahallî ilgileri ve Türk iş dünyasına yaklaşımıyla hâlâ takdirle anılır. Bugün tıpkı vizyonu Deniz Erdoğan Barım sürdürüyor. İki bayan diplomatımızın arka arda vazife yapması hem alandaki temsiliyetimizi hem de diplomatik devamlılığı gösteriyor. Bu güçlü varlık, Türk iş insanları için bir garanti sunuyor.
AFRİKA’DA MUVAFFAKİYET İÇİN GEÇ DEĞİL
Fildişi Kıyısı benim için yalnızca bir misyon yeri olmadı; aynı vakitte yeni pazarlara açılmanın, krizi fırsata çevirmenin ve alanda öğrenmenin sembolü oldu. Fransız tesirinin güçlü olduğu, Fas ve Lübnanlı aktörlerin hâkimiyet kurduğu bu pazarda Türk girişimcilerin yeri şimdi oluşuyor. Rekabet sert fakat fırsatlar hâlen çok fazla.
Doğru iştiraklerle, alana saygılı bir stratejiyle ve sabırla Afrika’da yeni bir muvaffakiyet hikayesi yazmak mümkün. Tahminen sizin hikayeniz de Abidjan’dan başlar.
patronlardunyasi.com
