Arz az, talep güçlü: TMO’nun fiyat açıklaması fındıkta yeni sezonun kaderini belirleyecek
Sektör temsilcileri, TMO’nun şu an hür piyasada 170-180 TL/Kg bandında olan fiyatların kararına nazaran şekilleneceği görüşünde hem fikir. TMO’nun hâlâ fiyat açıklamamasının hem üreticiyi hem de ticaret erbabını belirsizliğe ittiğini vurgulayan bölüm temsilcileri, “Fiyat erken açıklanmalı ki herkes önünü görsün. TMO fiyat verirse, tüm dal bu fiyata uyar. Rekolte esasen düşük TMO’nun piyasadan fındık almasına gerek kalmayacak. Aksi takdirde spekülatif hareketlenmeler olabilir” diye konuştular. TMO geçen yıl Levant kalite için 130, Giresun kalite için 132 TL/Kg alım fiyat açıklamıştı. Hür piyasada birinci aylar 125 lira civarında seyreden fiyatlar Nisan’da yaşanan zirai dondan sonra 230 TL’ye kadar çıkmıştı.
Ekonomim’den Veysel Ağdar’ın haberine nazaran, Doğu Karadeniz İhracatçılar Birliği Fındık ve Fındık Mamulleri Dal Komitesi Lider Yardımcısı Sebahattin Arslantürk, kesimin tüm aktörlerinin bu dönem olağan dışı şartlara nazaran hareket etmesi gerektiğini söyledi. “Rekolte düşük, talep güçlü, tüm aktörler dikkatli olmalı. Bu yıl fındıkta ezberlerin bozulduğu bir dönem olacak” diyen Aslantürk, piyasada alivre fiyatların 200 TL ve üzerine çıkmaya başladığını vurguladı. TMO’nun bu evrede fiyat açıklamasının önemli bir tesiri kalmadığını kaydeden Aslantürk, “Bugün özgür piyasada konuşulan sayılar TMO’nun açıklayabileceği düzeylerin çok üzerinde. 180-185 TL üzere bir taban fiyat, piyasada dikkate alınmaz. TMO, piyasaya istikamet vermek istiyorsa ‘Rekolte ortada, piyasayı yakından izliyoruz. Gerektiğinde müdahale ederiz’ üzere yüzeysel fakat dikkat cazibeli bir açıklama yapmalı. Zira bu dönem alınacak fındık da sınırlı” diye konuştu.
“REKOR DÖNEM GELİYOR: 300 TL VE 10 DOLAR SÜRPRİZ OLMAZ”
Rekoltenin 450 bin tonun dahi altında kalabileceğini, hatta sıcak havaların tesiriyle 400 bin ton düzeyinin de kırılabileceğini belirten Aslantürk, “Bu durumda piyasada arz epey daralacak. Bu da hem TL bazında hem de döviz bazında tarihi tepeleri gündeme getirebilir” dedi. Fiyat beklentileri konusunda da çarpıcı bir öngörüde bulunan Aslantürk, “Fındık fiyatı 200 TL’den başlar, 300 TL’ye kadar yolu açık. Dolar bazında ise 2014’te 8 doları görmüştük. Bugün o düzeyin enflasyonla düzeltilmiş hali 10 doların üzerinde olur. Bu ihtimal güçlü.” diye devame etti.
“İHRACATÇI TEMKİNLİ OLMALI, SATMADAN ALMA DÖNEMİ BAŞLADI”
“Bu dönemin “temkinli ticaret” dönemi olacağını söyleyen Arslantürk, “Bu dönem kimse açıkta yakalanmasın. Satmadan mal alınmamalı. Bu yıl alım-satım istikrarı her zamankinden daha hassas” dedi. Piyasaya eser sunma konusunda da üreticilere davette bulunan Arslantürk, “Üretici elindeki eseri denetimli vermeli. Piyasa bu kadar dar iken, erken satışlar ziyan getirebilir. Bu dönem malı olanın kelamının geçtiği bir yıl olacak” diye konuştu.
“FINDIKTA FİYAT MEÇHULLÜĞÜ DALI KİLİTLEDİ”
Ordu’da fındık üreticisi Yüksel Göl, geçen yıllarda olduğu üzere rekolte çalışmaları tamamlandıktan çabucak sonra fiyatın açıklanması gerektiğini vurgularken, bu yıl gecikmenin alanda önemli bir belirsizlik yarattığını söyledi. “Zirai don nedeniyle fındık aslında az. Bu özel bir yıl. Fındık azsa, pahası yüksek olmalı” diyen Göl, kıyı kısmındaki üreticilerin personellik, gübreleme ve zararlılarla uğraş üzere nedenlerle bu dönem çok daha yüksek maliyetlere katlandığını belirtti. Göl, “İşçilik maliyeti geçen seneye nazaran iki kat arttı. Bilhassa kahverengi kokarca ile uğraşta tekraren ilaçlama yapıldı. Bu da fiyat beklentisini artırıyor” dedi. Geçen yıl TMO’nun 130-132 TL fiyat verdiğini hatırlatan ve bu yıl ise beklentinin 250 TL civarında olduğunu kaydeden Göl, “Ben sayı vermiyorum lakin devletin özel şartları göz önünde bulundurması gerek” diye konuştu. Hasat takvimi için de ihtarlarda bulunan Göl, kimi üreticilerin erken hasada yönelmesinin randıman kaybına yol açabileceğini söyledi. Göl bu ortada “Devletin açıkladığı tarihten evvel bahçeye girilmemeli. Fındık şimdi içini doldurmadı. Tez eden kaybeder” sözlerini kullandı.
MİKTAR AZALIRKEN KIYMET KORUNUYOR
Geriye dönük dönemlere bakıldığında Türkiye’nin arz taraflı belirleyici gücünün devam ettiği ve üretim ölçüsünün fiyatlar üzerinde büyük tesiri olduğu görülmekte. 2014-2015 döneminde yaşanan rekolte düşüşüne karşın ihracat gelirinin 2,8 milyar dolara çıkması, fındıkta arz-talep istikrarının fiyatlara tesirini net biçimde ortaya koydu. O yıl fındık rekoltesi 400 bin ton düzeylerine kadar gerilemiş, lakin arzın düşmesi fiyatları süratle yükseltmişti. Sonuç olarak ihracat ölçüsü 252 bin tonla hudutlu kalmasına karşın, Türkiye fındıktan 2 milyar 799 milyon dolar döviz geliri elde etmişti.
SANAYİCİNİN ÇARKLARI TMO SAYESİNDE DÖNDÜ
Fındık üreticisi ve brokeri Osman Çakmak, TMO’nun, 2022-2023 dönemi levant kalite fındıkları stratejik bir atakla satışa sunarak sadece fiyat istikrarını sağlamakla, birebir vakitte sanayi tesislerinin çarklarını döndürdüğünü söyledi. TMO’nun 2025 değil, 2026 ve sonrası için de bölümün omurgasını güçlendirecek bir tesir yarattığını vurgulayan Çakmak, “Sanayiciye nefes, üreticiye umut, piyasaya istikrar getirdi. Zirai don söylentileri sonrası 125 TL’den 220 TL’ye fırlayan fiyatlar, ihracatçının elini kolunu bağlamışken; TMO 125 TL’den devreye girerek bu yıl don hadisesin verdiği ziyana karşı fındık endüstrisini büyük dayanak oldu” diye konuştu.
patronlardunyasi.com
