Ali Kazma’dan ‘Aklın Manzaraları’ İstanbul Modern’de

Ali Kazma’nın farklı coğrafyalarda ürettiği çalışmalarına yer veren stantta, sanatkarın Japonya’nın Nara kentinde altı asırdır süren klâsik mürekkep üretimini belgelediği “Sumi” (2025) isimli görüntü yapıtı birinci sefer İstanbul Modern’de gösteriliyor.

Yazar Orhan Pamuk’un ferdî arşiv ve hayat alanına odaklanan “Mürekkep Evi” (2023) ve “Sentimental” (2022) ile Arjantinli muharrir ve kitap tarihçisi Alberto Manguel’in kütüphanesinin Fransa’dan Portekiz’e taşınma sürecini husus alan “Alberto Lizbon’da” (2024) yapıtları, Türkiye’de birinci sefer izleyiciyle buluşan çalışmalar ortasında yer alıyor.

Küratörlüğünü Hikaye Özsoy Sağnak ve Demet Yıldız Dinçer, asistan küratörlüğünü ise Yazın Öztürk’ün üstlendiği “Aklın Manzaraları”, sanatkarın 55. Venedik Bienali Türkiye Pavyonu’nda sergilenen “Hat” (2013) ve “Dövme” (2013) başlıklı görüntüleriyle birlikte, güç erişilen kütüphaneler, matbaalar, kâğıtçılar, ciltçiler, onarım atölyeleri, kitapçılar üzere yerleri belgelediği ve geçmişten günümüze edebi üretimin izini süren fotoğraflardan oluşan bir seçkiyi de içeriyor.

İstanbul Modern Yönetim Kurulu Lideri Oya Eczacıbaşı, stantla ilgili “Ali Kazma’nın insanlık tarihi, üretim kültürü ve düşünsel mirasa odaklanan yapıtlarını bir ortaya getiren ‘Aklın Manzaraları’ standına mesken sahipliği yapmaktan büyük memnunluk duyuyoruz. İstanbul Çağdaş Fotoğraf Galerisi olarak, Türkiye’de bir müze bünyesinde kurulan birinci ve tek fotoğraf galerisi olma misyonuyla, fotoğraf ve görüntü üzere mercek temelli disiplinlerin çağdaş sanattaki yerini daha görünür kılmaya devam ediyoruz. Bu stant, hem analog hem dijital üretimler ortasında kurduğu özgün diyalogla sanatın çok katmanlı tabiatına ışık tutuyor” dedi.

Serginin ön izlemesine, sanatçı Ali Kazma’nın yanı sıra küratörler ile Burgan Bank Birikim İdaresi Genel Müdür Yardımcısı Aslı Koçer de katıldı.

“HAYATINIZI ADADIĞINIZ İŞLERİ KENDİ KENTİNİZDE, KENDİ KONUTUNUZDA PAYLAŞIYOR OLMAK ÇOK KIYMETLİ”

“Aklın Manzaraları” standıyla ilgili olarak Ali Kazma, “Bütün sergilerime özeniyorum lakin güya İstanbul’daki sergilerime biraz daha fazla özeniyorum. Bu stantları, ferdî tarihimle, şu ânımın ve geleceğimin kesiştiği noktalar olarak görüyorum. Yaklaşık on yıl ortadan sonra, kendi kentimde İstanbul Çağdaş üzere büyük bir kurumda stant açmak benim için büyük bir mana taşıyor. Olağanda yurt dışında yaptığım stantlara gelemeyen teyzelerimin, kuzenlerimin, eski öğrencilerimin de gelebileceği bir stant olması sebebiyle de farklı bir heyecan duyuyorum. Ayrıyeten stantta yer alan ‘Hat’ ve Orhan Bey’le yaptığım işler, üretildikleri yerlere çok yakın bir pozisyonda sergileniyor. Orhan Pamuk’un meskeni buradan yaklaşık iki yüz metre arada. Çekimler sırasında İstanbul Modern’i de görebiliyordum. İçinde iki buçuk yıllık emeğin olduğu, İstanbul ve Beyoğlu’na ilişkin bu işin, birebir bölgede ve Türkiye’de birinci sefer sergilenmesi beni ziyadesiyle heyecanlandırıyor. Hayatınızı adadığınız işleri kendi kentinizde, kendi konutunuzda paylaşmak benim için büyük bir paha taşıyor” diye konuştu.

Burgan Bank Birikim İdaresi Genel Müdür Yardımcısı Aslı Koçer ise Burgan Bank olarak, müzenin yeni binasındaki fotoğraf stantlarına birinci günden bu yana dayanak vermekten büyük memnunluk ve gurur duyduklarını söz ederek, “İstanbul Çağdaş üzere ülkemizin kıymetli kültür kurumlarıyla uzun soluklu işbirliklerimiz, sanatın geniş kitlelere ulaşmasında faal rol oynuyor. Ali Kazma’nın eşsiz bakış açısıyla hazırlanan ‘Aklın Manzaraları’ standı, sanatın düşünsel ve üretimsel süreçlerle olan bağını çarpıcı bir formda ortaya koyuyor. Yenilikçi yaklaşımıyla sanatın çok farklı bir boyutuna pencere açan stant bu istikametiyle bankamızın yenilikçi ve dinamik ruhuyla da örtüşüyor. Sanatla kurduğumuz güçlü bağın yarattığı etkiyi daha da büyütmek için önümüzdeki devirde de kültür ve sanat alanındaki takviyelerimizi sürdüreceğiz” dedi.

İstanbul Çağdaş Şef Küratörü Hikaye Özsoy Sağnak ve Fotoğraf Küratörü Demet Yıldız Dinçer, stant fikrinin, Ali Kazma’nın kitaplara ve edebiyata duyduğu ilgiyi merkeze alan yapıtlarını bir ortaya getirme isteğinden doğduğunu belirterek şunları söyledi:

“‘Aklın Manzaraları’, muharrirlerin yerleri ve yazma süreçlerinin yanı sıra bu süreci mümkün kılan matbaalar, kütüphaneler, kitapçılara ve yazma edimi ile direkt ilgili olan mürekkebe odaklanan görüntü, fotoğraf ve efemeralardan oluşuyor. Kazma, insan faaliyetlerine dair sorgulamalarını bu sefer edebiyat ve yazı üretimi üzerinden sürdürüyor; izleyiciyi, görüntü ve fotoğrafın ‘görünmeyeni görünür kılma’ potansiyeli üzerine düşünmeye davet ediyor. Stant birebir vakitte sanatkarın uzun bir ortadan sonra Türkiye’de gerçekleştirdiği birinci büyük ölçekli müze standı olma özelliğini taşıyor.”

SUMİ’NİN BİRİNCİ GÖSTERİMİ

“Aklın Manzaraları” standıyla birinci sefer izleyiciyle buluşan “Sumi”, Ali Kazma’nın erişilmesi güç yerler ve üretim süreçlerine odaklanan çalışmalarının devamı niteliğini taşıyor. Sanatçı, yazının oluşumunu somut bir üretim pratiği üzerinden ele alırken, Japonya’nın Nara kentinde ustadan çırağa aktarılan klâsik mürekkep üretimini görüntü ve fotoğraf aracılığıyla izleyiciyle buluşturuyor. İş, emek ve ustalık üzere kavramları bu somut üretim biçiminde tekrar ele alan Kazma, izleyiciye klâsik yazı üretimi sürecini daha evvel görülmemiş bir bakış açısıyla sunuyor.

SERGİYE ÖZEL YAYIN

“Aklın Manzaraları” standına eşlik eden katalogda stantta yer alan yapıtlarla ilgili detaylı bilgiler yer alıyor. Orhan Pamuk ve Alberto Manguel’in Ali Kazma’nın sanatsal pratiğine dair kaleme aldığı metinlerin yanı sıra, bu iki müellif odağında gerçekleştirdiği görüntü çalışmalarının ortaya çıkış sürecine dair aktardığı bilgiler ve standın küratörlerinin standa ve Kazma’nın üretimlerine dair yazıları bulunuyor.

SANAT VE EDEBİYAT BULUŞMASI

Sanatçı Ali Kazma ile müellif ve kitap tarihçisi Alberto Manguel, 14 Haziran Cumartesi günü saat 15.00’te düzenlenecek bir söyleşide bir ortaya geliyor. Sanat ve edebiyatın kesişim noktasında gerçekleşecek bu buluşmada, dünyanın “şiirsel” bir haritasını çıkarmaya çalışan Kazma’nın çalışmaları ile sanatkarın “gerçeklik ile hayal gücü ortasında bir dönüşüm portalı” olarak tanımladığı Manguel’in düşünsel dünyası üzerine sohbet edilyor. Moderatörlüğünü standın küratörlerinden Demet Yıldız Dinçer’in yapacağı buluşma, “Aklın Manzaraları’nın birinci kamusal aktifliği olacak.

“Ali Kazma: Aklın Manzaraları”, 13 Haziran 2025–1 Şubat 2026 tarihleri ortasında ziyarete açık olacak.

ALİ KAZMA KİMDİR?

1971, İstanbul doğumlu Ali Kazma, Paris’te yaşayan ve çalışan mercek temelli medya sanatçısıdır. Yüksek lisans derecesini New York’taki The New School’dan almıştır.

İnsana has faaliyetlerin toplumsal olarak örgütlenişi ve taşıdığı kıymet üzerine temel sorular soran sanatçı; kelam konusu faaliyetlerin, vaktin, vücudun, davranışların, yerin ve süreçlerin idare biçimine yakından bakarak gerçekliğin görünür ve görünmez taraflarını vurgular. Kazma’nın dikkatli bakış açısı; ekonomik, endüstriyel, bilimsel, tıbbi, toplumsal ve sanatsal alanlardaki geniş bir yelpazedeki belli faaliyetleri bir ortaya getirir. Sanatçı, toplumsal açıdan ehemmiyet sahibi yahut üretime sahne olan yerlerle, sanayi ve zanaatla, ayrıyeten makine ve ritüeller etrafında gelişen, tekrara dayalı günlük aksiyonların ayrıntılarıyla ilgilenir.

2013’te 55. Venedik Bienali’nde Türkiye’yi temsil eden Kazma, 2017’de Paris’teki Jeu de Paume’de kapsamlı bir ferdî stant açmıştır. Sanatkarın şahsî stantlarına mesken sahipliği yapan kurumlar ortasında Nouveau Musée National de Monaco (2023), Albergo Diurno Venezia (Milano, 2018), MUNTREF (Buenos Aires, 2018), Arter (İstanbul, 2015) ve Hirshhorn Müzesi (Washington, 2010) bulunmaktadır.

6. Kuandu Bienali (Taipei, 2018), 7. Moskova Milletlerarası Çağdaş Sanat Bienali (2017), MAXXI (Roma, 2016), Lyon Çağdaş Sanat Müzesi (2013), 30. São Paulo Bienali (2012), İstanbul Bienali (2001, 2007, 2011), Muzeum Sztuki Lodz (2012), İstanbul Çağdaş (2011), Museum Kunstpalast (Düsseldorf, 2010) ve New Museum (New York, 2010) üzere kurumlardaki küme stantlarına ve bienallerine katılmıştır.

2001’de UNESCO Sanata Takviye Ödülü’ne, 2010’da ise Nam June Paik Milletlerarası Medya Sanatı Ödülü’ne layık görülmüştür. Sanatkarın yapıtları, MoMA (New York), CNAP (Paris), İstanbul Çağdaş, MEP (Paris), Nouveau Musée National de Monaco, MONA (Hobart), Sztuki Müzesi (Lodz), Tate Çağdaş (Londra), Fondation Cartier (Paris), TBA21 (Viyana) ve VKV Koleksiyonu (İstanbul) üzere birçok memleketler arası ve kurumsal koleksiyonda yer almaktadır.

patronlardunyasi.com