The Washington Post’un Trump’a karşı eleştirel çizgisi nasıl değişti? Jeff Bezos’u korkutan nedir?
Slogan o kadar tesirliydi ki Washington Post tişörtlere ve kupalara basmaya başladı. Watergate skandalı üzere ABD tarihinde kırılmalara sebep olan birçok manşete imza atmış olan gazete, Trump idaresindeki birçok tartışmalı bahsin kamuoyuna duyurulmasında büyük rol oynadı. Günümüzde ise gazete bir kaosa sürüklenmiş durumda. Ve bu kararın gerisinde yazıişleri değil, 2013’te gazeteyi satın alan Amazon kurucusu Jeff Bezos var. Seçim periyodunda gazetenin Kamala Harris’e takviye veren bir başyazı yayımlamasını engelleyen Bezos, geçen hafta da gazetenin fikir yazıları sayfalarında artık “kişisel özgürlükler ve özgür piyasa” ile ilgili yazıların yayımlanacağını ve bunlara karşı görüşlere yer verilmeyeceğini duyurdu. Amazon’un sahibi artık gazetelerin tüm görüşleri yansıtması gerekmediğini, zira insanların her tıpta ideolojiden yazıya internet üzerinden basitçe ulaşabileceğini belirtti.
Yani Bezos, Trump’ın eleştirilebileceği sayfa sayısını biraz daha kısıtlamış oldu. Kararın akabinde gazetenin fikir yazısı sayfalarının editörü David Shipley istifa etti. Politico, atılan yeni adım karşısında gazetenin sloganına ithafen “Washington Post karanlıkta ölüyor” başlığını attı.
2016-2020 yılları ortasında WaPo Trump’a yönelik epey sert yayınlar yaparken de gazete Bezos’a aitti, fakat dünyanın en varlıklı insanı editoryal çizgiyi editörlere bırakıyordu. Kasım ayındaki seçimden sonra ise onu tebrik etmek için Mar-a-Lago’nun yolunu tuttu, nişanlısıyla birlikte Trump ve Melania’yla yemek yedi. Bezos ayrıyeten Trump’ın yemin merasimi için 1 milyon dolar bağış yaptı ve Melania Trump’ın belgeselinin yayın haklarını 40 milyon dolara satın aldı. En yakın teklif bunun üçte biri düzeyindeydi.
Peki 2016’dan bu yana ne değişti? Bezos’un Trump’ın birinci devrinde iş hayatının karmaşıklaşmasının ana nedenlerinden biri WaPo idi. WSJ’nin aktardığına nazaran gazetenin Trump’ın Rusya irtibatlarıyla ilgili özel savcının yürüttüğü soruşturmayı epey kapsamlı biçimde takip etmesinin akabinde Lider gazeteyi bir takıntı haline getirdi. “Amazon Washington Post” diye hitap ettiği gazeteye sıkça kelamlı ataklarda bulundu. Hatta Amazon’a darbe vurmak için posta ofisinin nakliye fiyatını artırmaya çalıştı, lakin daha sonra bu türlü bir yetkisi olmadığını öğrendi.
WSJ, 2. Trump devrinde Bezos için riskin çok daha büyük olduğunu vurguladı: Lider artık hükümetin işleyişine birinci devrine kıyasla çok daha hakim. Trump, birçok farklı istikametten öteki iş insanlarını olduğu üzere Bezos’u da vurabilir.
Gazete, Bezos’un Amazon’unun birçok taraftan atağa açık olduğunu belirtti; şirket antitröst kanunuyla amaç alınabilir yahut devlet ihalelerinden yoksun bırakılabilir. The Washington Post, 30 Ekim 2024’te gazetenin sahibi Bezos’un Amazon’u ile Trump ortasındaki bağlantıyı gözler önüne seren bir haber yayımlamıştı. Bu haberde Amazon CEO’su Andy Jassy’nin Cumhuriyetçi aday Trump’ı aradığı ve görüşmede Trump’ın “Seçimleri kazanmama yardımcı olmanız çıkarınıza olur” dediği belirtilmişti. Amazon’un bulut teknolojisi iştiraki Amazon Web Services’ın yanı sıra Bezos’un sahibi olduğu havacılık ve uzay şirketi Blue Origin son yıllarda Washington’dan milyarlarca dolar bedelinde ihaleler aldı. Amazon Web Services, Trump’ın birinci vazife müddetinin sona ermesinden bu yana süratle büyüdü. Geçen sene 3. çeyrekte şirketin toplam kârının yarısından fazlasını oluşturan bu kısmın muvaffakiyetinde devlet ihaleleri çok kıymetli bir rol oynadı. Amazon önümüzdeki süreçte savunmanın da ortasında bulunduğu çeşitli bölümlerde ihaleler için Microsof, Oracle ve Google üzere şirketlerle rekabet edecek. Lakin en büyük rekabet uzay seyahati alanında olacak. . Uzay araştırmalarının yeni çağında, Bezos ve Elon Musk özel bölümün azmini ve çevikliğini milyarlarca dolarlık devlet ihaleleriyle eşleştiriyor. Trump’ın ‘Birinci Kankası’ Musk’ın SpaceX’i yeni uzay yarışında liderliği ele geçirdi. WSJ’nin aktardığına nazaran Trump’ın idaresinde, Blue Origin’le rekabette olan SpaceX’e daha cömert davranılmasını bekleyebiliriz.
Gazeteciler, Bezos’un WaPo ile ilgili adımlarını bu ihaleleri kaybetme korkusuna yoruyor. WSJ, “2016’da Trump’ın etrafında en agresif içgüdülerini hayata geçirmesini önleyen beşerler vardı. Artık ise komutasında istediği her şeyi yapmaya hazır pitbul’lar var” yazdı. Bezos’un gazetedeki birinci genel yayın yönetmeni Marty Baron’un Zeteo News’a verdiği söyleşideki kelamlar de bunu destekliyor: “Temelde aslında Trump’tan korkuyor”.
Baron daha sonra Steve Jobs’un eşi Laurene Powell’ın sahibi olduğu The Atlantic için kaleme aldığı yazıda Bezos’un gazeteyi birinci satın aldığında liderlere karşı boyun eğmeyeceği kelamı verdiğini, “Bugün ise gönlünü yapmak için her şeyi yaptığını” yazdı. Bezos’un değişimiyle ilgili olarak, “İntikam alınmasının sonuçları Bezos için ağır olur. Amazon’un hükümet ihaleleri gelirinin değerli bir kısmını oluşturuyor. Bezos’un uzay işi Blue Origin’in ana müşterisi hükümet olacak” dedi.
2019’da Trump’ın birinci periyodunda Amazon, Pentagon tarafından verilen 10 milyar dolarlık devasa bulut bilişim ihalesini rakibi Microsoft’a kaptırdı. Bu şaşırtan bir karardı çünkü Amazon Web Services’ın daha güçlü bir teklif sunduğu düşünülüyordu. Amazon bir dava açarak Trump’ın siyasal intikam alabilmesi için ihalenin Microsoft’a verildiğini savundu. Mukavele iki yıl sonra, Trump vazifeden ayrıldıktan sonra iptal edildi ve sonunda Amazon, Microsoft, Oracle ve Google ortasında paylaştırıldı.
NPR’ın aktardığına nazaran WaPo, Bezos’un geçen çarşamba günü köşe yazılarıyla ilgili kararını açıklamasından bu yana 75 binden fazla dijital abone kaybetti. Gazete, ekimde Harris başyazısıyla ilgili krizin patlak vermesinden sonra seçim gününe kadar da 300 bin dijital abone kaybetmişti.
AYRILAR FARKLI YERDE
Öte yandan The Washington Post’tan son aylarda ayrılan birçok gazeteci, gazetenin 1963-1991 ortasındaki yayıncısı Katharine Graham’ın hayatını anlatan belgeselin birinci gösterimi için New York’taki Kennedy Center’da bir ortaya geldi. Bezos davete katılmadı. The New York Times’ın aktardığına nazaran gazetenin mevcut yayıncısı ve CEO’su William Lewis de katılacağını söylemesine karşın gösterime gelmedi. Genel Yayın Yönetmeni Matt Murray de iştirak göstermedi.
Graham’in oğlu Don gösterimde yaptığı konuşmada direkt olarak Bezos’la ilgili değerlendirmelerede bulunmasa da, “Annem bugünkü siyasi koşullarda eminim ki farklı insanların fikirlerini dinler, sonra da her zamanki üzere inandığı şey için uğraş ederdi” dedi.
BİR VAKİTLER WASHINGTON POST
The Washington Post, yıllar boyunca gazetecilerini ondan intikam almaya çalışan devlet makamlarından muhafazasıyla tanınıyordu. Bir devir gazetede eleştirmenlik yapan Tom Zito, The New Yorker’a WaPo’nun efsanevi yayın yönetmeni Benjamin Bradlee ile ilgili şöyle bir anı anlatmıştı:
“Sene 1971. Gazetenin rock eleştirmeniyim. Gazetenin Pentagon dokümanları nedeniyle Adalet Bakanlığı’yla kapıştığı yıllar. Bakanlık gazetenin kapısına elinde beni mahkemeye çağıran bir evrak olan bir yetkili yollamış. Ofisinde Bradlee’ye babamın vaktinde New Jersey’de kamu takviyeli binalar inşa ettiğini ve artık benim vergi kaçırdığım argümanıyla soruşturulduğumu anlattım. Sekreterine ‘John Mitchell’ı bağla’ diye bağırdı ve bir dakikadan kısa müddet sonra Adalet Bakanı’nın sesi telefonumdaydı. Ben ona, ‘Bir daha hiçbir çalışanımdan ebeveynleri nedeniyle heyete söz vermesini istemeyeceksin. Yoksa şahsen gelip o mahkeme kağıdını…’ dedi. Sonraki gün mahkeme çağrım kaldırılmıştı”.
patronlardunyasi.com
