TÜİK’in sosyoekonomik seviye raporu şehirlileşemeyen zenginlik kavramını ortaya koydu: Kim bu şehirde yaşayıp taşrayı özleyenler?

Feramuz Erdin

Bugün en küçük Anadolu kentine gitseniz dahi, bir kentin sahip olması gereken temel özellikleri ve toplumsal örüntüyü orada bulmanız mümkündür. Meğer İstanbul, Ankara, İzmir, Bursa ve Antalya üzere büyük kentler insanı yoran ve bir aidiyet kurmasına mahzur olan bir atmosfere sahiptir.

“İSTANBUL, BENİM SEVGİLİ YARİM”

Şarkının kelamlarının tersine İstanbul’a göç edenler burayla bir gönül bağı kuramadıkları içindir ki, çabucak her bayram yahut tatil gününde kenti terketme trafiği adeta düğüm haline gelir. Kendini bu kente ilişkin hissetmeyen bir kaç nesil birinci fırsatta bir “nefes” almak üzere Anadolu’nun yollarına hamle ederler. Dedeler ve nineler haydi neyse de torunlar dahi bu adeta “kutsal” seyahate çıkmak için neredeyse gün sayarlar! Turizm yerlerine yaşanan toplu akımın da nedeni yeniden bu köksüzlüktür. Yaşadığı yere bir türlü ilişkin hissedememe ve orada kendini keyifli edecek bir hayat kuramama; istediğini bulamama sorunu…

HEMŞEHRİCİLİK TEMELLİ ŞEHİRCİLİK

Normalde, kentin göç edeni içine alması beklenir. Göç edenler o kentin tarihine, kültürüne ve tertibine adapte olurlar. Oysa Türkiye’de son 40 yılda yaşanan büyükşehire akın gerçeği, bu kentlerin karakterini kaybetmesine neden olmuştur. Bölge bölge yerleşilen yeni yerler artık büyükşehir olmaktan çıkmış ve bir Anadolu kasabasının makus bir kopyası haline gelmiştir. Şehirlilik kimliği kazanması gereken milyonlar, neredeyse kendi örf ve adetlerini birebir büyükşehire taşımışlardır. Birlikte hareket etme ve münasebetiyle oy potansiyeli yüksek olan bu toplulukların mevcut hali, lokal ve merkezi siyasetçiler açısıdan da çok tercih edilebilir bir durum olmuştur.

Toygun Atilla’nın yazısındaki tesbitleri ile paralel olarak, birebir ilçenin insanlarının bir kısmının, yaşadıkları büyükşehirde de yeniden tıpkı siyasi partiye oy vermeleri büyük bir olasılıktır.

BÜYÜKŞEHİRDE KAYBOLMA KORKUSU KENTLİ OLMANIN ÖNÜNDE PÜRÜZ

İşte bu yüzden çabucak her mahallede onlarca hemşehri derneği ve bunlara ilişkin lokaller mevcuttur. Göçün muhtemelen bilinçaltına işlediği tanıdık ve emniyetli bir ortam yaratma duygusu, bugün sayıları binleri bulan hemşehri dernekleri ve federasyonlarının motivasyon kaynağıdır. Tahminen de bir travma sonucunda ortaya çıkan bu olgu, maalesef insanımızın yaşadığı kentle ortasında bir bağ kurmasının önünde manidir. Bir gün memlekete dönme hayali kurarak Almanya’ya göç eden birinci jenerasyon ile Türkiye içindeki bir büyükşehire göç eden nesiller ortasındaki duygudaşlık şaşırtıcıdır. Zati biriyle birinci tanıştığınızda kesinlikle sorulan “Nerelisin?” sorusunun nedeni de aslında muhtemelen kendine bir yoldaş, yandaş bulma hissinin sözüdür.

AİT HİSSETMEYEN SAHİPLENEMEZ

Bir şeyi sahiplenmek için onunla bir aidiyet kurmak gerekir. Kentle aidiyet kurması teşvik edilmeyen, tersine siyasi maksatlarla köklerine dönük yaşaması desteklenen milyonların o kente sahip çıkması beklenemez. Aslında bugün yaşanan problemlerin temel temelinde de bu gerçek yatmaktadır. Karakterinden bağımsız olarak; yaşadığı kenti benimsemeyen bir insanın o kentin hoşluğu, gelişimi, paklığı ve ilerlemesi için bırakın fedakarlık yapmasını, üzerine düşen misyonları dahi yerine getirmesini beklemek boştur. Bu kanıya nazaran, kendini süreksiz gördüğü bu kentin çöpü, kirlenmesi, trafiği, asayişi ve öbür meseleleri onun değil, diğerlerinin meselesidir. Onun için yalnızca alabildiği kadarını almak kafidir. Bırakın yaşadığı kentin imkanlarından gereği üzere faydalanmayı, jenerasyonlar boyunca o kentte var olmak için gayret etmiş ve yorulmuş insanların daha farklı davranmasını beklememek gerekir. Burada kolaycılığa kaçıp, insanların eğitim yahut karakterine laf etmek yanlış bir yoldur. Asıl sorun, gelen insanları kendi potası içinde eritemeyen kentlerde yahut daha da spesifik olmak gerekirse, merkezi ve mahallî idarelerin şehircilik anlayışındadır.

İLGİLİ HABER

Türkiye’nin sosyoekonomik açından en gelişmiş vilayet ve ilçeleri CHP, en az gelişmiş vilayet ve ilçeleri AK Parti tarafından yönetiliyor

patronlardunyasi.com