Topuklu Efe adıyla anılan Nezahet Onbaşı’nın Kurtuluş Savaşı destanındaki gurur dolu öyküsü

Burak ARTUNER

Kurtuluş Savaşı tarihinin çocuk kahramanlarından, askerler ortasındaki namı “Topuklu Efe” olan Onbaşı Nezahet (Baysel), 8 yaşındayken veremden annesini kaybetti. Küçük Nezahet, 1908 yılında İskeçe’de doğan, 70. Alay Kumandanı Albay Hafız Halit Bey’in yanında büyüdü. Bu nedenle askerlerin ortasında yetişti.

Babasıyla birlikte cephede Geyve Savaşı, Konya İsyanı, I. ve II. İnönü Savaşları ile Sakarya ve Gediz Muharebeleri’nde düşmanla çarpıştı.

Gösterdiği kahramanlıkla 70. Alayın simgesi oldu. Askerler ortasında yüreği ve gözü karalığıyla ismi “Topuklu Efe” olarak anılmaya başladı. Gediz Muharebesi’ndeki bir olay, kendisine “Onbaşı” rütbesinin verilmesine neden oldu.

“BEN BABAMIN YANINA ÖLMEYE GİDİYORUM”

Muharebede şiddetli çatışmalar sırasında kimi askerler kaçarken, Topuklu Efe, kaçan askerlerin önüne dikildi ve “Ben babamın yanına ölmeye gidiyorum, siz nereye gidiyorsunuz?” diye bağırdı. Bu halla Mehmetçiklerin yine savaş meydanına dönmesini sağladı.

MADALYA KARARI ÇIKTI, VERİLMESİ UNUTULDU

Topuklu Efe’nin savaşlardaki kahramanlığı, Cumhuriyet’in ilânından sonra 30 Ocak 1921’de, TBMM’de gündeme geldi. Nezahet Onbaşı’ya İstiklal Madalyası verilmesi önerildi. Hatta Nezahet Onbaşı’nın asker yapılması, tuğgeneral rütbesiyle ödüllendirilip, “Paşa Hanım” olması da gündeme getirildi.

Sonunda İstiklal Madalyası ile ödüllendirilmesine karar verildi. Lakin madalya kararı Meclis’in tozlu raflarında unutuldu.

Aradan 65 yıl geçtiğinde, bir gazetecinin mevzuyu gündeme getirmesiyle dönemin TBMM Başkanı Necmettin Karaduman, kendisine takdir beratı verdi.

Çocukluğu kahramanlıkla geçen Nezahet Onbaşı’ya Dolmabahçe Sarayı’nda merasimle şükran plaketi verildiğinde tarihler 6 Temmuz 1986’ydı. O vakit Nezahet Onbaşı 78 yaşındaydı. Kurtuluş Savaşı’nın ‘Topuklu Efe’si 1994 yılında GATA’da hayatını yitirdi.

Nezahet Onbaşı’nın İstiklal Madalyası tarihler 2013’ü gösterdiğinde torunu Şebnem Üçok’un kızı Gizem Ünaldı’ya verildi.

MUSTAFA KEMAL PAŞA’YLA MÜSABAKA: KURDUN KIZI KURT OLUR KARŞILIĞI

Nezahet Onbaşı’nın hayatını senarist müellif Ozan Bodur tarafından da “Meclis’in Unuttuğu Kahraman: Nezahet” ismiyle kitaplaştırıldı. Bodur, Nezahat Onbaşı’nın Atatürk ile cephede tanıştığını da belirterek, bir röportajında şunları anlattı: “Mustafa Kemal Paşa, Başkomutan sıfatıyla birlikleri teftiş ederken sırayla askerlere bakıyor. Babayiğit bir sürü adam yan yana sıralanmış. Mustafa Kemal Paşa hepsini bu türlü gözüyle takdir ediyor, en sona gelince bir boşluk var. Başını aşağıya bir indiriyor. Bir tane çocuk var orada. Hani o uzunluk sıralamalarına uymayan, o heybete, o azamete uymayan bir çocuk var, şaşırıyor. Yanında da çabucak bizim ‘Ayıcı’ lakabıyla andığımız Ayıcı Arif Paşa var. Ondan sonra Ayıcı Cahit Paşa’ya dönüyor, ‘Arif Bey ben size talimat vermedim mi, çocukları askere almayın diye’ diyor. Ondan sonra Ayıcı Cavit Bey de eğiliyor ‘Nezahet, Hafız Halit Paşa’nın kızıdır. Kurt çocuğu kurt olur Paşam.’ diyor. Şaşırıyor, Mustafa Kemal Paşa ve kıssasını dinliyor ve onu yanaklarından seviyor.”

Bodur, Topuklu Efe Nezahet’e İstiklal Madalyası kararının Meclis’te unutulmasıyla ilgili de “O karar, Meclis arşivinin tozlu raflarında unutuluyor. Meclis ceridelerini sistemli olarak okuyordum. Onları okurken ‘Acaba bu kıza madalyası verildi mi?’ diye merak ettim. Bu merakın sonunda onunla ilgili kitap yazdım. 92 yıllık bir unutkanlık vardı ortada. Türkiye Cumhuriyeti’nin birinci İstiklal Madalyası 92 yıldır verilmemiş. Ortada bir dram vardı. Nezahet Baysel, madalyası kendisine verilmediği için kahrolmuş. Kurtuluş Savaşı’ndaki kahramanlıkları İkinci İnönü Muharebesi’nde de devam etti, 70. Alay’ın yeniden en önünde Onbaşı Nezahet vardı. Derviş Paşa, birinci defa bir kız çocuğuna onbaşılık rütbesi vermiştir. ‘Onbaşı Nezahet’ ismi de oradan geliyor.”

Yıllar sonra Mustafa Kemal Atatürk’ün verdiği davete katılan Baysel’in, eşi Rıfat Bey ile konuşup salondaki herkes Kurtuluş Savaşı kahramanı olduğu için madalya konusunu lisana getirmenin ayıp olacağına karar verdiklerini belirten Bodur, İnönü ve Menderes periyotlarında bunun gündeme getirildiğini fakat unutulduğunu anlattı.

“KOCA MEMLEKETTE BİR İSTİKLAL MADALYASI’NI BANA ÇOK GÖRDÜLER”

Dönemin Tüm Parlamenterler Birliği Lideri’nin düzenlenen bir programa Baysel’i davet ettiğini söz eden Bodur, “Dolmabahçe Sarayı’na davet ediliyor. Nezahet Baysal çok heyecanlanıyor. Artık çok yaşlı ancak bizzat Meclis Başkanı çağırmış. Düşünün Dolmabahçe Sarayı’na davet ediliyor. Öyküden haberdar, giyiniyor, kuşanıyor. ‘Madalyamı alacağım’ diye heyecanlanıyor. Lakin programda kendisine bir porselen tabak ikram ediyorlar. Baysel, merdivenlerden ağlaya ağlaya iniyor. En son GATA’da vefat etmeden evvel kızı İnci’ye söylediği son kelam, ‘Koca memlekette bir İstiklal Madalyası’nı bana çok gördüler’ dedi ve o denli vefat etti.” diye konuştu.

patronlardunyasi.com