Ekonomik baskı ve sürdürülebilirlik bilinci, ikinci el pazarı rekor seviyelere taşıyor
Sadece Türkiye’de değil tüm dünyada yüksek enflasyon ve buna bağlı olarak düşen alım gücü, tüketicilerin harcama alışkanlıklarını dönüştürüyor. Artık mağaza rafları yerine ikinci el platformları ve dükkanları tercih edenlerin sayısı süratle artarken, birçok hanenin birinci tercihi sıfır eserler yerine, ikinci el piyasası oluyor.
Uzmanlar, bu değişimi süreksiz bir heves değil, iktisadın zorlamasıyla ortaya çıkan “yeni normal” olarak yorumluyor. Global manada ikinci el eser pazarının 2025 sonuna kadar, 479.6 milyar dolardan 1 trilyon doların üzerine çıkması bekleniyor. Bu global trende paralel olarak Türkiye’de de pazarın süratli bir büyüme yaşadığı görülüyor.
Çünkü, son periyotta besin, kira ve temel muhtaçlık kalemlerindeki fiyat artışları, hane bütçelerini derinden sarsarken, vatandaşlar mecburî olmayan harcamaları ertelemenin yanı sıra, giysiden elektroniğe, mobilyadan kitaba kadar pek çok eseri daha uygun fiyatlı ikinci el alternatiflerinden temin etme yoluna gidiyor. Bilhassa online ikinci el satış platformları ve klasik spotçular, bu devirde ağır bir talep artışı yaşıyor. O denli ki Trendyol’un uygulaması Dolap platformuna son bir yılda katılan yeni kullanıcı sayısı yüzde 30 arttı. 2024 ve 2025’in birinci 6 aylık bilgileri karşılaştırıldığında ise satışlarda yüzde 7’lik bir artış yaşandı.
TÜKETİCİLERİN %39’U ‘DAHA FAZLA İKİNCİ EL’ DİYOR
TÜSİAD’ın “Perakende Pazarının Geleceği ve Global Trendler” raporu da ikinci el alışverişe yönelik kıymetli datalar sunuyor. Rapora nazaran, tüketicilerin yüzde 39’u gelecekte daha fazla ikinci el eser satın alma eğiliminde olduğunu belirtiyor.
Bu, ikinci el pazarının yalnızca mevcut ekonomik şartların bir sonucu olmadığını, tıpkı vakitte kalıcı bir tüketici tercihi haline geldiğini gösteriyor. Araştırma, fiyat hassasiyetinin ve markaların yenilikçilik eforlarının tüketici tercihlerini belirleyeceğini ortaya koyuyor. İkinci el eserler, bu fiyat hassasiyetine direkt bir karşılık sunuyor. Tüketicilerin yüzde 41’i eserin sağlıklı olmasının değerli bir satın alma kriteri olduğunu belirtiyor. Bu da ikinci el eserlerin satışında inanç ve hijyen faktörünün kritik olduğunu gösteriyor.
Ipsos’un araştırması da pandemi sonrası devirde ve enflasyonist süreçte tüketicilerin alışveriş sıklıklarının arttığını lakin harcadıkları ölçünün oransal olarak düştüğünü yahut kıymet arayışına girdiklerini gösteriyor. Bu, ikinci el eserlerin sunduğu ‘ekonomik çözüm’ arayışına işaret ediyor. Pazara dair tüm araştırmalar, tüketicilerin hem ekonomik nedenlerle hem de sürdürülebilirlik şuuruyla ikinci el eserlere yöneldiğini gösteriyor. Gelecekte de bu pazarın büyümeye devam etmesi bekleniyor.
GELENEKSEL PERAKENDE DE SÜRECE HAZIRLANIYOR
Dünya’dan Nurdoğan Ergün’ün haberine nazaran, ikinci el pazarına olan ilginin artmasında, dijital platformların ve taşınabilir uygulamaların büyük hissesi var. Kolay alım-satım imkanları, geniş eser yelpazesi ve inançlı ödeme sistemleri sayesinde, artık beşerler daha rahat kullanılmış eserleri alıp satabiliyor. İktisat analistleri, mevcut ekonomik şartların devam etmesi halinde ikinci el pazarının Türkiye perakende bölümündeki hissesinin daha da büyüyeceğini öngörüyor.
Bu durum, tıpkı vakitte üreticiler ve markalar için de yeni stratejiler geliştirmeyi gerektiren kıymetli bir dönüşümün habercisi olarak kabul ediliyor. Pekala perakendeciler sürece nasıl hazırlanıyor? Kimi perakendeciler, fizikî mağazalarının içinde özel ‘ikinci el’ yahut ‘vintag’ köşeleri oluşturuyor. Elektronik, giysi, ayakkabı üzere eserlerde tamirat hizmetleri sunan perakendeciler, müşteri bağlılığını artırıyor. Müşterilerin eski eserlerini geri getirerek yeni alımlarda indirim yahut armağan çeki kazanmasını sağlayan programlar epeyce yaygınlaşıyor. Bu hem döngüsel iktisada katkı sağlıyor hem de yeni satışları teşvik ediyor. Kiralama modeli de süratle yaygınlaşıyor.
Özellikle kıymetli yahut kısa vadeli kullanılacak eserlerde (lüks çantalar, özel gün kıyafetleri, spor ekipmanları, özel aletler) kiralama modelleri devreye giriyor. Bu, bilhassa Z nesli ortasında popülerleşen bir uygulama. Kendi altyapılarını kurma maliyetinden kaçınan birtakım klasik perakendeciler ise ikinci el platformlarıyla yahut tamir hizmeti veren start-up’larla iş birlikleri yaparak bu alana giriyor.
ÇEVRE ŞUURU DE ‘İKİNCİ ELCİ’ YAPIYOR
Başlangıçta daha çok düşük ve orta gelir kümelerinin tercihi olan ikinci el, artık etraf şuuru yüksek ve şuurlu tüketim yapan üst gelir kümelerini da kapsıyor. Bilhassa lüks markaların ikinci el platformları bu değişimin en somut göstergesi.
Hızlı moda (fast fashion) akımına reaksiyon olarak yavaş moda (slow fashion) ve döngüsel iktisat prensipleriyle ikinci el giysi süratle artıyor. Bu manada Depop, Dolap, Gardrops üzere platformlar çok tanınan. H&M’in Rewear teşebbüsü üzere birtakım markalar kendi bünyelerinde takas ve ikinci el satış programları başlatıyor. Elektronik ve beyaz eşyada da akıllı telefonlar, bilgisayarlar, tabletler, beyaz eşyalar üzere eserler ‘yenilenmiş’ ve garantili olarak satılıyor. EasyCep üzere yenileme platformları da bu alana giriyor.
Bu hem maliyetleri düşürüyor hem de e-atığı azaltıyor. Mobilya ve konut dekorasyonu da bu rüzgara kapılıyor. Vintage ve ikinci el mobilya arayışı, şahsileştirilmiş ve özgün konutlar yaratma isteğiyle birleşiyor. Facebook Marketplace, Letgo üzere platformlar bu alanda ağır kullanılıyor. IKEA üzere büyük mobilya perakendecileri de birtakım ülkelerdeki ikinci el mağazaları ile bu trendi test ediyor. Oyuncak üzere daha spesifik alanlarda da ikinci el talebi süratle artıyor.
19 MİLYON KİŞİ DOLAP’A GİRDİ
İkinci el eserlerin yeni kullanıcıların elinde tekrar kıymete dönüşmesini sağlayarak yine kıymetlendirme kültürüne ve döngüsel iktisada dayanak olmayı amaçlayan Dolap’ta kullanıcı sayısı süratle artıyor. Türkiye’de ikinci ele olan talebin artmasına paralel olarak, platformu ziyaret eden kullanıcı sayısının 19 milyona ulaştığı bildirildi. Platforma yeni kullanıcı kazanımı açısından da güçlü bir ivme olduğuna işaret edilerek, son bir yılda platforma katılan yeni kullanıcı sayısında yüzde 30 artış gerçekleştiği belirtildi.
2024 ve 2025’in birinci altı aylık periyotları karşılaştırıldığında, platform genelinde satışlarda yüzde 7’lik bir artış kaydedildi. Dolap’ta talebin en ağırlaştığı alan ise bayan giysi kategorisi. Dolap’tan alınan datalara nazaran, son bir yılda en çok satılan eserler sırasıyla pantolon, gömlek, elbise, bluz ve spor ayakkabı oldu. Dolap’tan yapılan açıklamada, “250 binden fazla bayanın ana gelir kaynağına dönüşen bu platform, birebir vakitte bayanların iktisada iştirakini güçlendiren tarafıyla olumlu tesir ismine ortaya koyduğumuz uğraşların sonuçlarını yansıtan kıymetli bir örneğe dönüştü.
Dolap, kullanıcı tecrübesini geliştirmeye ve satışları desteklemeye yönelik bir dizi özelliği hayata geçirdi. Kullanıcılar, teklif özelliği sayesinde eserler için pazarlık yapabiliyor. Bu da ikinci el alışverişe canlılık katan kıymetli bir özellik olarak öne çıkıyor. Platform tıpkı vakitte bulunması güç, vintage ya da dönemden bağımsız modüller arayan kullanıcılar için kıymetli bir kaynak. Satıcılar açısından bakıldığında ise bilhassa ‘süper satıcı’ statüsüne sahip kullanıcılar, fiyatsız vitrin hakkı ile eserlerinin görünürlüğünü artırabiliyor” denildi.
İKİNCİ‑ EL ESER SATILAN BİRTAKIM PLATFORMLAR
Genel maksatlı ikinci el pazaryerleri: Sahibinden.com, Letgo, Zebramo
Giyim ve moda odaklı ikinci el platformları: Dolap, Gardrops, ModaCruz, Depop, BebeCruz
Elektronik ve yenilenmiş eser odaklı platformlar: EasyCep, Markaların kendi yenileme programları
patronlardunyasi.com
