Ertuğrul Özkök: İş insanları ‘zamanın korkusunu’ yaşıyor, Türkiye’de müzayede burjuvazisi var
Toygun ATİLLA
HAYATTA ÜÇ İŞVERENİM OLDU: DEVLET, EROL SİMAVİ, AYDIN DOĞAN
Logosunun altında “Türkiye Türklerindir” yazan, ay yıldızlı bayrağın Atatürk silüeti ile birleştiği Hürriyet’in 20 yıl Genel Yayın Direktörlüğünü yaptı.
Hükümet ile devlet kavramlarının iç içe geçmediği o yıllarda Hürriyet için kulaktan kulağa söylenen ise “devlet gazetesi” olduğuydu.
Ertuğrul Özkök, “hayatta üç işverenim oldu, birincisi devletti” dediğinde çabucak o meşhur “devlet gazetesi” söylentisi aklıma geldi.
Toygun Atilla-Ertuğrul Özkök (Roma)
Hınzırca gülümsedi, “Bu devlet gazetesi algısı bazen çok işime yaradı. Yaptığımız birtakım haberleri “devlet” kararı üzere okuyordu kimileri, bu da beni koruyordu (gülüyor) Halbuki o denli bir şey yoktu.”
Peki o halde, neden birinci işvereni “devletti” ve o işverenle bağlantısı nasıldı?
“Devlet çok berbat bir işveren. Ama benim devletteki patronlarım çok âlâ çıktı” diyerek hayatına tesir eden iki bayana işaret ediyor.
Bunlardan biri öğrencilik yıllarının Hacettepe Üniversitesi İdari Bilimler Fakültesi Dekanı Profesör Emel Doğramacı, diğeri ise İşletme Fakültesi Bölüm Başkanı Gülay Çoşkun.
Onların ismini şu sözlerle anıyor: ” Bu iki bayan nitekim çok büyük bir hamasetle 12 Eylül’de benim gerimde durdular. Ben Ecevit’in Arayış mecmuasında yazı yazarken, beni fakülteden attırmadılar. 1402 ile herkes fakültelerden atılırken onlar beni attırmadılar”
Prof. Dr. Emel Doğramacı
DEVLETE ESKİ İNANCIM YOK
Ertuğrul Özkök’ün devletteki işverenleri düzgün çıkmıştı ancak konuşurken kendisinin de tabir ettiği üzere “devlet” ile ortası güzel değildi.
Devlet için “Maalesef eski itimadım yok” diyordu.
Oysa ki, göçmen bir ailenin evladıydı.
Babasının, “Oğlum burası bizim son vatanımız öbür gidecek vatanımız yok” sözleri ile büyümüştü.
Aniden öfkeleniyor. Sonlandığında dişlerini sıktığını fark ediyorum.
“Türk Silahlı Kuvvetleri’ne küçüklükten itibaren İzmir’in Kurtuluş günlerinden itibaren çok büyük hürmet duydum lakin beni en çok düş kırıklığına onlar uğrattı. En büyük suçluluk hissini onlar verdi bana. Andıç olayında aldattılar beni”
Dün söyleşimizin başında yazmıştım. Ne günah yazıcıların sorgusu ne de Ertuğrul Özkök’ün “günah çıkarma seanslarına” dönen başka mülakatları üzere olmasın istiyordum bu söyleşinin.
Kendisine de söyledim. Buradan da yazmış olayım. Zira aslında benim merak ettiğim, Ertuğrul Özkök’ün gustosu, kültürel ve his dünyasını beslediği alanlar vs vs…
Ve tüm bunlardan hayata damıttığı şeyler..
Ama Roma’da da olsanız, memleket sıkıntıları, siyaset vb hususlar gelip lafın bir yerlerine ilişiyor.
Ertuğrul Özkök devam ediyor:
“Ve bugün de devletimiz bizim karşımızdaki adalet ve öteki organlarını düzenleyici kurumlarını gördükçe devletime olan itimadım çok çok düştü. Yani bugün için benim gözümde devlet artık maalesef olumlu bir manaya sahip değil. Zira devleti yönetenler o devleti bugün vatandaşların en azından yarısının gözünde güvenilmez bir hale getirdiler. Bu çok bir toplum için bu çok büyük bir trajedidir yani. Trajedidir toplum için”
PİPİSİ KESİLİRKEN, “YAŞASIN TÜRKİYE CUMHURİYETİ” DİYE BAĞIRDI
Lütfen Ertuğrul Özkök ile ilgili tüm yargılarınızı ve ön yargılarınızı bir yana bırakın. Geçmiş günahlarını da görmezden gelerek.
Neden mi ?
O da şu kelamlarında kapalı : “Biz sünnet olup pipimiz kesilirken “Yaşasın Türkiye Cumhuriyeti” diye bağırıyorduk. Biz bu türlü bir ahvalin çocuklarıyız”
Babasından duyduğu, “Oğlum burası bizim son vatanımız öteki gidecek vatanımız yok” sözleri ile büyüyen sünnet olurken “Yaşasın Türkiye Cumhuriyeti” diye bağıran bir jenerasyonun ahvali Ertuğrul Özkök, 78 yaşında neden devlete ara koymuştu ?
Her şey bir gün birbirimizi anlamaya çalışarak başlayacak. Tahminen o gün bugündür. En nefret ettiğiniz Ertuğrul Özkök’ü anlamaya çalışarak başlamaya ne dersiniz ?
EROL SİMAVİ BENİ HÜRRİYET’TEN GÖNDERECEKTİ
Ertuğrul Özkök ile sohbetimiz sırasında kendisini gazeteci yapan ve Hürriyet’e yönetici olarak geçmesini sağlayan Erol Simavi’den çok hazetmediğini hissediyorum.
Yüzünü buruşturarak konuşuyor. En sonunda ise, “Eğer Aydın Bey gazeteyi almasaydı. Erol Simavi beni Hürriyet’ten gönderirdi” diyor.
Buna karşın tekrar de olumlu bulduğu yerlerde hakkını veriyor.
Aydın Doğan
O günlere ilişkin şu anektodu anlatıyor:
“Kimse bunu bilmiyor tahminen lakin Yavuz Gökmen’i, Serdar Turgut’u, Haydi Engin’ni ve Ayşe Harman’ın yazılarını Erol Simavi Almanya baskılarında koymazdı. Sevmezdi onları. Erol Bey çok enteresan bir adamdı. Özal’a zehir zemberek o mektubu yazan adam bize “Özal’ın prensleri” lafını yasaklamıştı. Bu adamlara “Özal’ın prensleri “diyerek aşağılamayın” kaygısı.
Erol Simavi
EN MEMNUN GÜNÜM HÜRRİYET’İN BEDELİNİ 1.8 MİLYAR DOLARA ÇIKARDIĞIMIZ GÜN
Aydın Doğan ile ilgili konuşurken ise heyecanla, kendisine olan sevgi ve hürmetini tabir ederek, mimiklerine yansıtarak konuşuyor.
“Gazetecilikte en keyifli olduğum gün hangisidir biliyor musun ? Hürriyet’in pahasını 1.8 milyar dolara çıkardığımız gün”
Ertuğrul Özkök, atlatma bir haberden yahut çok ses getiren manşetten bahsetmiyordu. Finansal olarak Hürriyet’in o günlerde kıymetinin 1.8 milyara çıktığı gün onun en memnun olduğu gündü.
Aydın Doğan’ın, Ertuğrul Özkök açısından “iyi patronluğunun” ölçülerinden biri de o gündü.
Neden mi ?
İşte karşılığı:
“Aydın Doğan, gazetesinin gelirlerini arttırmaya, maliyetlerini düşürmeye çalışan, finansal istikrarlarını gözeten bir patrondu. Gazetenin sahibi olduğu finansal varlıkları uygun yönetti, yatırımlara dönüştürdü. Bütün bunlar bir gazeteyi bağımsız kılan şeylerdi. Hürriyet o bağımsızlıktan dolayı güçlüydü. Benim en korktuğum şey para kazanmayan gazetedir. Öteki yerlerde kazandığı parayı harcayan adamlar, iktidarın kendilerini desteklemesi için kamu paydaşlığı fonundan finanse edilen gazeteler…Böyle bir ortamda ne Hürriyet kalır ne Sabah”
EN BEĞENDİĞİ İŞVERENLER
Hürriyet Genel Yayın Direktörlüğü yaptığı devirde TÜSİAD üyesi de olan Ertuğrul Özkök, iş dünyasını da yakından tanıyordu.
Kendisine beğendiği işverenleri sordum.
Elbette birinci sırada Aydın Doğan vardı. Karşılığını verirken şunu da ekledi : “Kimseye haksızlık yapmak istemem. Ben yalnızca tanıdığım beşerler ortasından örnekler vereyim. Unuttuklarım da beni bağışlasın”
Aydın Doğan’dan sonra ikinci sırada Koç ailesi vardı. “Burjuva olmaya en yakın aileydi” Koç’lar onun için.
Koç Ailesi
Mudo’nun işvereni Mustafa Tevetoğlu’ndan bahsederken ise “İnanılmaz ayrıntıcılığı ve müşahede gücü var” diye söz ediyordu.
Murat Ülker’in yazıp, çizmesi, dünyayı dolaşması, hobi sahibi olması ve iş geliştirme modelleri ile Özkök’ün listesinde yer alıyordu.
Son olarak ise Erol Aksoy için şunları söyledi: “Geçmişini falan bir kenara bakın. Vizyonerlik olarak bence kıymetli bir iş insanı”
Genç jenerasyon iş insanları ortasında ise, Ertuğrul Özkök’ün beğendiği iş insanları ortasında Cem Hakko ve Sinan Tara yer alıyordu. “Her ikisini de devraldıkları mirası daha yeterli yerlere taşıdılar” diyor…
TÜRKİYE’DE MÜZAYEDE BURJUVAZİSİ VAR
İşçi bir ailenin çocuğu olarak hayata başlayan ve “burjuva olarak ölmek” istediğini söyleyen Ertuğrul Özkök’e nazaran Türk iş dünyasında burjuva var mıydı ?
Türk iş dünyasını nasıl görüyordu: Türk iş dünyası, “Müzayede burjavisidir” Anca müzayedede ellerini kaldırırlar”
Sinirlendiği aşikâr. Dişlerini sıkıyor tekrar.
“19 Mart teşebbüsünün birinci adımı Aydın Doğan’a yazılan vergi cezasıdır. İş dünyası o gün Aydın Doğan’a verilen o haksız hukuksuz vergi cezasına itiraz etmeliydi, reaksiyon göstermeliydi. Seslerini çıkarmadılar. O gün kaybettiler”
TÜSİAD Liderlerinin gözaltına alınmasında da birebir tepkisizlik vardı diye sorduğumda şu karşılığı veriyor: “Basit, o da “zamanın korkusu” ”
KAHRAMANLAR MAHALLESİ’NE GERİ DÖNÜYORUM
Peki ya Ertuğrul Özkök’ün kendi ferdî burjuvazi seyahati ?
“Kendimi âlâ burjuva seyahatinde görüyorum ancak finansal olarak artık burjuvalıktan tekrar personel sınıfına yanlışsız gidiyorum” (gülüyor)
İzmir Konak’ın Kahramanlar Mahallesi’nden bir emekçi çocuğu olarak çıkan Ertuğrul Özkök geldiği yere geri döndüğünü söylüyordu:
“Kahramanlar’dan çıktım. Kahramanlar’dan Paris’e, İstanbul’a kadar gittim. Artık tekrar Kahramanlar’a dönüyorum”
Hayatta aslında bir seyahat değil mi esasen, kimi vakit duraklarda beklediğiniz, kimi vakit seyahat halinde olduğumuz.
İzmir/Kahramanlar-Arşiv
Bazen bir lokomotifin en lüks vagonunda, bazen pulmanda…
Durduğumuz duraklarda, beklediğimiz anlarda, seyahat ettiğimiz vagonlarda (bazen lüks bazen pulman) ne kadar kendimiz olmayı başardık, ne kadar hayattan keyif aldık…
Seyahat ettiğimiz vagonlarda arkadaşlarımız da sohbet ettiklerimiz de değişti.
Yolculuğa kim olarak başlamıştınız, seyahatin sonunda kimdiniz ?
Biz ne kadar insandık, geriye ne kaldı…
Aslında her seyahat bir kendini tanıma öyküsüydü.
İLGİLİ HABER
Hürriyet’in eski Genel Yayın Yönetmeni, TÜSİAD üyesi Ertuğrul Özkök ile Roma sohbetleri
patronlardunyasi.com
