Güney Kıbrıs’ta İsrailli yerleşimi krizi: Demografik dönüşüm, jeopolitik risk ve KKTC-Türkiye için güvenlik alarmı

Güney Kıbrıs Rum İdaresi’nde (GKRY), İsrailli yatırımcıların süratle artan arazi ve mülk alımları kamuoyunda ve siyasi etraflarda önemli telaşlara yol açtı. Bilhassa Limasol ve Larnaka bölgelerinde ağırlaşan bu yatırımlar, bölgenin demografik ve kültürel yapısında değişim yaratabileceği gerekçesiyle reaksiyon çekiyor. Covid-19 sonrası yerleşimlerin arttığı, bölgede yaşayan İsrailli sayısının 15 bine ulaştığı, dini yapılanmalardan Chabad örgütünün Güney Kıbrıs’ta sinagog, anaokulu, Kaşrut ofisi ve mezarlık üzere yapılar inşa ettiği belirtiliyor.

Milliyet’ten Sercan Dinç’in haberine nazaran, GKRY ana muhalefet partisi AKEL’in başkanı Stefanos Stefanu, bu durumu ‘kontrolsüz bir yerleşim planı’ olarak kıymetlendirerek, ülkenin elden gittiğini ve İsrail’in fiilen işgal ettiğini öne sürdü. Stefanu’nun açıklamalarında İsrail’e karşı ‘kapalı gettolar kurmak’ ve ‘planlı yerleşim stratejisi izlemek’ suçlamaları öne çıkarken, AKEL’in toplumsal medya paylaşımlarında da ‘Yeni İsrail’ ve ‘İsrail’in yeni işgal ettiği ülke’ üzere tabirler dikkat çekti. Bu gelişmeler, Güney Kıbrıs’ta İsrail tesirine karşı önemli bir siyasal ve toplumsal tartışmanın başladığını gösteriyor.

BU DURUM TÜRKİYE VE KKTC AÇISINDAN NASIL OKUNMALI?

Güney Kıbrıs’ta İsrailli yatırımcıların artan yerleşimi, sırf demografik değil; KKTC ve Türkiye açısından güvenlik, istihbarat ve jeopolitik istikrarları etkileyebilecek çok boyutlu bir risk alanı olarak bedellendiriliyor. Bilhassa 15 bin kişilik nüfusun Chabad üzere dini görünümlü yapılarla organize formda bölgede aktiflik göstermesi, istihbarat faaliyetlerinden toplumsal manipülasyona, kriz anında mobilize olabilecek güç yaratımına kadar geniş bir tehdit yelpazesi oluşturabilir.

TAKİP EDİLMESİ GEREKEN BİR SÜREÇ

Ankara Toplumsal Bilimler Üniversitesi KKTC/Lefkoşa Hukuk Fakültesi Milletlerarası Hukuk Ana Bilim Kısmı Öğretim üyesi Doç. Dr. Emete Gözügüzelli, ‘Hem Kuzey Kıbrıs Türkiye Cumhuriyeti hem de Türkiye açısından stratejik ve güvenlik perspektifiyle ele alınması gereken ve takip edilmesi gereken bir süreçtir. Bilhassa Güney Kıbrıs’ta İsrailli kümelerin artan yatırımları ve birleşimi yalnızca demografik değil, jeopolitik ve güvenlik istikrarları de etkileyebilecek çok boyutlu bir gelişme perspektifi dahilinde yorumlanabilir.’ dedi.

Doç. Dr. Gözügüzelli sözlerini şöyle sürdürdü; Doğal ki bu olayın ortaya çıkmasıyla birlikte Limasol, Larnaka üzere kritik bölgelerde İsrailli yatırımcıların süratli arazi alımı gerçekleşiyor ve 15 bin kişilik nüfusun Chabad üzere etkin olan örgütün ki, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde de bu örgütün etkin olduğunu biliyoruz. Bu yerleşim yerlerinin alt yapısının ortaya çıktığını basından öğreniyoruz.

CHABAD, GÜVENLİK VE JEOPOLİTİK RİSK…

Özellikle bu mevzuyu değerlendirirken ‘Türkiye ve KKTC açısından Kıbırs’taki gelişmeler nasıl tahlil edebiliriz?’ noktasında üç değerli riski var;

1 – Güvenlik riski: Ulusal savunma ve istihbarat perspektifi açısından kıymetlendirmemiz gerekir. Askeri ve istihbarat açısından değerlendirdiğimizde İsrail’in bilhassa Güney Kıbrıs’ta liman ve hava alanı erişimi kendisine sağlanması, 15 bin nüfusun buna dahil edilmesi külliyen KKTC ve Türkiye açısından bir tehdit algısı içerisine dahil edilmesi gerekir.

İsrail’in bilhassa gelişmiş radar, elektronik harp ve istihbarat sistemleri şayet bu Larnaka ve Limasol kentine kurulur ise bu sistemler Türkiye’nin deniz ve hava operasyonlarını izleme kapasitesine ulaşabilir. KKTC içi ve civarındaki kritik sinyalleri (askeri, diplomatik ve bağlantı vb.) dinlemesi ya da tahlil etmesi ortaya çıkabilir.

2 – Chabad: Dini görünümlü yapıların yalnızca dini faaliyetlerle sonlu olmaması, diaspora diplomasisi ve kültürel casusluk yerin de öncüsü oldukları açısından kıymetlendirmemiz gerekir. Bu tıp örgütlenmeler mahallî halka hizmet sunarken birebir vakitte nüfus ve propaganda düzenekleri kurar. Hasebiyle bölgesel, siyasi seçkinlerle ilişki kurarak tesir casusu faaliyetlerine alt yapı hazırlarlar.

Uzun vadede bu kümeler bilhassa Güney Kıbrıs’ta İsrail siyasetlerini destekleyen paralel bir halk tabanı geliştirmesi, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde benzeri halde bu paralel halk tabanını kuvvetlendirmesi kelam konusu olabilir.

3 – Jeopolitik risk: Mavi Vatan ve deniz yetki alanlarına bakmamıza sebeptir. Bilhassa NATO dışı bir güç bloğunun Amerika, İsrail, Güney Kıbrıs, Yunanistan tarafından kurulduğunu biliyoruz. Bu Doğu Akdeniz’de Türkiye’ye karşı bir istikrar siyaseti olarak Türkiye’nin gücünü dengelemek ismine gerçekleştirilen bir blok. Bu ülkeler ortak tatbikatlar, güç arama iş birlikleri, askeri üs uyumu, ortak savunma mutabakatları geliştirerek Türkiye’yi denizden çevreleme stratejisi izlemişlerdir.

DEMOKRATİK VE SİYASİ DENGEYİ BOZACAK ÖLÇEKTE HAREKET EDEBİLİRLER

Şimdi Güney Kıbrıs’ta yerleşen İsrail ögeleri Türkiye’nin Mavi Vatan kapsamındaki hak tezlerine karşı etkin bir istikrar ögesi haline getirilmeye çalışılabilir. Bilhassa Türkiye ve KKTC’nin ortaklaşa deniz yetki alanlarının haritalarını tanımamaları bloğun savunduğu tezlerle uyuşmaktadır. Hasebiyle Türk donanmasının karşısına öbür çok taraflı güç, potansiyel güç çıkarmaya çalışan faaliyetler olduğunu biliyoruz. Buradaki yapıdan bunların dikkate alınması ve 15 bin kişilik organize ideolojik, bağlılık taşıyan bir nüfusun yalnızca güvenlik değil demokratik ve siyasi dengeyi bozacak ölçekte hareket etmesi kelam konusu olabilir.

SİYASET AKTÖRLERE NÜFUZ

Bunların hepsinin sivil olduğunu tespit etmek çok zordur. Bilhassa ileri seviye istihbaratı öbür ülkeler de bilhassa Türkiye’de Mossad casuslarının devreye girerek operasyon yapma niyetlerini sivil ögelerle gerçekleştirdiğine şahit olduk.

– Buraya gelenlerin de istihbarat sistemine faaliyete geçirecek casusların da sivil-asker ayrımını zorlaştıracak biçimde sivil olarak lanse edilmesiyle farklı bir görünümde yer alarak casusluk faaliyeti izlemeleri kelam konusu olabilir.

– Bu şahıslar diaspora, dini yapılı yatırımcı da görünebilir bireyler olabilir.

– Açık kaynak istihbaratı toplayabilirler.

– Lokal siyaset aktörlere nüfuz edebilirler.

– Kritik alt yapı, coğrafik ve askeri bölgeler, haritalayabilirler.

– Stratejik manipülasyon yahut kriz anında milis vazifesinde bulunabilirler.

Özellikle 15 bin kişinin sivil geldiği, buraya yerleştiği noktasında masumane bakış açısıyla bakmamız kelam konusu olamaz.

15 BİN KİŞİ GÜNEY KIBRIS’TA NASIL ROL ÜSTLENEBİLİR?

– İstihbarat gözcülüğü: Limanlar, üsler, güç çizgileri, diplomatik trafiği gözlemleyerek merkeze rapor sunabilirler.

– Toplumsal tesir ağı: Mahallî idarelerle bağ kurarak karar alma süreçlerini yönlendirmeye dahil olabilirler.

– Kriz anında mobilize edilebilir güç: Bilhassa askeri bir tansiyonda lojistik takviye, sabotaj, yönlendirme aksiyonları üzere faaliyetlerle harekete geçirilebilirler.

– Hukuku ve diplomasiyi yönlendirme gücü: Yabancı yatırımcılar ve dini özgürlükler üzerinden siyasi baskı oluşturabilirler.

– Mahallî Yahudi Devlet Modeli: Sinagog, okul, mezarlık üzere sembolik devlet alt yapı sistemleri kurulması için faaliyete geçebilirler.

MÜLKİYET KRİZİ VE JEOPOLİTİK KUŞATMA HAREKETLİLİĞİ

Bütün bu risklere baktığımızda şunu çok net bir formda söylememiz lazım; Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti açısından da çok özel riskler barındırır. Bu egemenlik ve ülkenin toprak bütünlüğüyle alakalıdır. Bilhassa son mülkiyet krizi dikkate alındığında Kıbrıs’ta demokratik ve jeopolitik kuşatma dahilinde bir hareketlilik olduğunu görmekteyiz. Yani İsrail nüfusunun Güney Kıbrıs’ta yerleşik hale gelmesi Kıbrıs’ın güneyinde fiili bir İsrail uzantısı nüfus bölgesi yaratabilir. Bu nüfus üzerinden hem siyasi hem ekonomik hem askeri kimi talepler gelişebilir. Bu durum bilhassa gelecekte müzakerelerde dahil İsrail’in Rum-Yunan lobisini destekleyen çok aktörlü çıkarlarına dönüşebilir.

Kuzey’deki yapılanmada Chabad örgütü dikkate alındığında bu kriz krtik ögenin ne derece geçişlerle de tesir altına alınabileceği ortaya çıkabilir. KKTC’nin bilhassa de güvenlik dinamiklerine de bir risktir. Yani Güney Kıbrıs’ın içindeki bu gelişmeler vakitle KKTC’ye gerçek ruhsal, ideolojik, ekonomik yayılma riskini de beraberinde getirir. Karpaz bölgesi üzere stratejik noktalar bu unsurlarca daha fazla denetim altına alınmak istenebilir. Burada da güvenlik ve statü daha fazla ön plana çıkacaktır.

DİPLOMATİK VE MEMLEKETLER ARASI HUKUK NE DİYOR?

‘1960 Garanti Sistemi’ni tehlikeye sokma adımı’ olarak kıymetlendirmemiz lazım. Zira Türkiye, Yunanistan, İngiltere adada garantör devlettir. Ama Güney Kıbrıs’ın İsrail ile geliştirdiği tek taraflı savunma yerleşim iş birlikleri bu garantörlük prensibine terstir. Yani adada statükoyu değiştirme teşebbüsü olarak bu problem milletlerarası alana taşınması gerekebilir.

TÜRKİYE VE KKTC AÇISINDAN DİREKT GÜVENLİK TEHLİKESİ

Uluslararası hukukta sivil işgal noktasında Güney’de olan rahatsızlık ve bu istikamette yapılan demeçler dikkate alındığında, Güney Kıbrıs içindeki yerleşim ve mülkiyet denetimi uzun vadede toprak hakimiyeti tesiri doğurabilir. Egemenlik unsurunun fiili olarak paylaştırıldığı tezine kapı aralayabilir. Münasebetiyle Güney Kıbrıs’taki bu adımlar Doğu Akdeniz’de Türkiye ve KKTC açısından direkt bir güvenlik tehdididir. Neler yapabiliriz? Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti savunma stratejisi daha da güncellenmesi, doğu kıyısında hava savunma kabiliyetlerinin daha da güçlendirilmesi gerekir. Bir başkası, istihbarat ve sinyal nezareti hudut bölgelerinde artırılması gerekir. Tahminen de SİHA’ların daha fazla etkin hale getirilmesi ve 24 saat aslından bölgedeki hareketliliğin izlenmesi ehemmiyet arz edebilir.

Chabad üzere yapılar diplomatik seviyede de takip edilmesi gerekir. Bilhassa bunların memleketler arası istihbarat iş birlikleri ne durumdadır, bunlar nasıl denetim altına alınır? Bunlara dikkat edilmesi gerekir.

Uluslararası hukuk ve kamuoyu nezdinde Güney Kıbrıs’ta oluşturacağı tehditlerin diplomasi yoluyla dünyaya daha fazla mülkiyet sorunundaki son gelişmelerle birlikte ilintilendirilerek, Güney Kıbrıs’ın bilhassa Türk bölgelerinde işgal ettiği emlak ve yerler üzerinde yatırımcılar koyması, Türklerin mallarını kendileri denetim etmesi ortadaki tezatlığı ortaya koyar.

Türkiye ve KKTC ortasındaki Ortak Deniz Yetki Haritası’nın yaygınlaştırılması ve bu bahisteki hareketliliğin dünyada daha fazla aktarılması için çalışmalar yapılabilir. Tabi burada Türkiye’nin caydırıcılığı, askeri ve istihbarat gücü dikkate alındığında Güney Kıbrıs’taki bu yapıların elbette takibi yapılıyor, yapılacaktır. Türkiye’nin gücüne karşı esasen bugün Doğu Akdeniz’de bu hareketlilikleri görüyoruz. Yükselen gücü, siyasi ve askeri gücü bu bahiste Güney Kıbrıs’ı ve İsrail’i Netanyahu ve iktidarını önemli rahatsız etmektedir.

Chabad üzere örgütlere baktığımızda bunlar ultra ortodoks Yahudi tarikatlarıdır. Misyonları da Musevilerin hayat biçimini yayıp, dini eğitim vermek ve Yahudi topluluklarını organize etmektir. Bunların örgütleri üniversitelerde, diasporalarda, kırsalda, KKTC’de bile yaygındır. O nedenle ‘İsrail devlet yapısıyla her ne kadar direkt temasımız yoktur’ dese bile bunların ortak Yahudi kimliği ve yerleşimi üzerinden aslında devletin ajanlıklarını yaptıklarını, ideolojik bir yer içerisinde bir faaliyet yürüttüklerini görmekteyiz. Bu ideolojik yer de Kıbrıs’ın kutsal topraklar içinde yer almasıdır. Kıbrıs’ın ‘arzı mevud’ kapsamında bulunması uzun vadede jeopolitik riskler, KKTC ve Türkiye açısından önemli bir güvenlik riski olarak değerlendirmesi gerekir.

patronlardunyasi.com