TCMB Başkanı Karahan: Enflasyon düşene kadar devam

TCMB Başkanı Karahan, Boğaziçi Üniversitesi tarafından “Belirsizlik Çağında Finansal Dönüşüm” temasıyla düzenlenen Finans Doruğu 2025’te “Türkiye İktisadında Para Siyaseti ve Enflasyon Görünümü” başlıklı konuşma yaptı.

Küresel ölçekte artan jeopolitik risklerin, teknolojik dönüşümün ve değişken finansal şartların para siyaseti üzerinde tesirli olduğunu lisana getiren Karahan, son devirde bilhassa global ticaret siyasetlerine ait gelişmelerin hem gelişmiş hem de gelişmekte olan ülkelerdeki belirsizlikleri artırdığını söyledi.

Karahan, 2024 Haziran’dan bu yana dezenflasyon sürecinin devam ettiğini, gelinen noktada enflasyonun ana eğiliminin gerilediğini, hizmet enflasyonundaki düşüşün belirginleştiğini belirterek kelamlarını şöyle sürdürdü:

“Mal enflasyonu da düşük düzeylerde seyrediyor. Uyguladığımız siyasetler sonucunda talepte oluşan dengelenme enflasyondaki düşüşe katkı verdi. Enflasyon beklentileri gerileme eğilimine girdi. Mart ayında finansal piyasalarda yaşanan hareketlilik karşısında proaktif bir biçimde gerekli önlemleri aldık. Önümüzdeki devirde de para siyasetindeki kararlı duruşumuzu sürdürerek, dezenflasyonun devamını sağlayacak biçimde hareket edeceğiz.”

Fatih Karahan, son periyottaki global gelişmeleri ve bu gelişmelerin ülkelere yansımalarını anlattı.

“BELİRSİZLİKLER, GLOBAL BÜYÜME ÜZERİNDE AŞAĞI TARAFLI RİSKLERİ ARTIRIYOR”

TCMB) Başkanı Karahan, son dönemdeki tarife kararlarının değerli bir kısmı ertelenmesine karşın global ticaret ve iktisat siyasetlerine dair belirsizliğin yüksek düzeylerini koruduğunu belirterek bu periyotta oynaklık endekslerinin yüksek düzeylerde seyrettiğini ve global borsalarda iniş ve çıkışların gözlendiğini söyledi.

Karahan, “Varlık fiyatlarında meydana gelen bu değişimler, finansal kuruluşların bilançoları üzerinden makrofinansal riskleri artırıyor. Bu belirsizlikler, global büyüme üzerinde aşağı istikametli riskleri artırırken, enflasyon üzerinde ise ülkeden ülkeye değişen mümkün tesirler kelam konusu.” diye konuştu.

Küresel seviyede artan belirsizliklerin ülke ekonomilerine tesirlerine değinen Karahan, belirsizlik ortamının karar alma süreçlerini bozduğunu, yatırımların ertelenmesine ve tüketimin daralmasına neden olduğunu, ihracata dayalı ekonomilerde büyümeyi baskıladığını, yatırımcıların daha inançlı limanlara yöneldiğini, gelişmekte olan ülkelerin risk ünitelerini artırdığını ve borçlanma maliyetlerini yükselttiğini anlattı.

Fatih Karahan, belirsizliğin arttığı devirlerde gelişmekte olan ülke ekonomilerinde görülen aksiliklerden bahsederek “Nitekim enflasyonun global olarak yükseldiği 2022-2023 yıllarını izleyen periyotta beklentilerde görülen bozulma, gelişmekte olan ülkelerde daha bariz oldu. Gelişmekte olan ülkelerde yaygın olan bir öteki özellik de maliyet istikametli dış şoklardan fiyatlara geçişkenliğin daha yüksek olmasıdır.” diye konuştu.

Gelişmekte olan ülke ekonomilerinde genel olarak borçlanmanın yüksek olmasının da bir başka kırılganlık noktası olduğunu lisana getiren Karahan, “Gelişmekte olan ülkeler global belirsizlik devirlerinde gelişmiş ülkelere nazaran daha kırılgan hale geliyor. Tesirler sadece süreksiz büyümeye başlamasıyla hudutlu kalmıyor, fiyat istikrarı ve finansal istikrar da sekteye uğrayabiliyor.” ifadelerini kullandı.

“BELİRSİZLİK PERİYOTLARINDA SİYASET FAİZLERİNİ TAMAMLAYICI İKİ ARAÇ KÜMESİ ÖNE ÇIKIYOR”

TCMB Başkanı Karahan, belirsizlik karşısında siyaset yapıcıların önleyici ve koordineli adımlarla çeşitli siyaset birleşimleri kullanarak kırılganlıkları yönetmelerinin büyük ehemmiyet taşıdığını söyledi.

Gelişmekte olan ülkelerdeki merkez bankalarının, global finansal döngülerinin giderek daha bilinmeyen ve dalgalı hale geldiği bir ortamda para siyaseti araçlarını çeşitlendirmeye yöneldiğini vurgulayan Karahan, şunları kaydetti:

“Özellikle 2008-2009 global finansal krizi sonrasında global finansal şartların para siyaseti transfer düzeneklerini zayıflatması nedeniyle dışsal şoklara karşı kırılganlıklar daha görünür hale geldi. Gelişmekte olan ülkeler faiz oranı üzere klâsik araçları ek siyaset bileşenleri ile tamamlamaya başladılar. Bu devirde siyaset faizlerini tamamlayıcı iki araç kümesi öne çıkıyor. Bunlardan birincisi döviz piyasası müdahaleleri. Kur geçişkenliğinin yüksek olduğu gelişmekte olan ülkelerde fiyat istikrarını desteklemek gayesiyle uygulanan direkt yahut dolaylı döviz müdahaleleri para siyaseti araç setinin değerli bir birleşimi haline geliyor. Öbür araç kümesi makro ihtiyatçı siyasetler. Bu siyasetler, yurt içi odaklı tedbirler yahut dışsal kırılganlıklar odaklı tedbirler olarak sınıflandırılabilir.”

“GELİŞMEKTE OLAN ÜLKELER MAKRO İHTİYATİ ARAÇLARI SIKÇA KULLANIYOR”

Fatih Karahan, gelişmekte olan ülkelerin merkez bankalarının para siyaseti faizlerinin yanı sıra makro ihtiyati araçlar ve döviz müdahaleleri üzere tamamlayıcı siyaset araçlarını sıkça kullandığını belirterek şu sözleri kullandı:

“Özellikle 2008-2009 global finansal krizi sonrasında birçok merkez bankası faiz oranlarını ayarlamakla kalmamış, tıpkı vakitte makro ihtiyati siyasetleri sıkılaştırıcı tarafta kullanarak finansal istikrarı desteklemiştir. Sermaye akımlarının hızlandığı periyotlarda bu cins araçlar finansal döngülerin aşırılıklarını dengeleyici bir fonksiyon görüyor. Pandemi periyodunda ise genişleyici para siyasetleri devreye alınırken siyaset faizlerinin indirildiğini görüyoruz. Bununla birlikte gevşeme sırf faiz oranlarıyla hudutlu kalmadı. Ayrıyeten döviz müdahaleleri ve makro ihtiyatî tedbirler de devreye girerek siyaset seti çok boyutlu bir hale geldi. Son yıllarda, artan global enflasyon baskısı ve gelişmiş ülke merkez bankalarının mali sıkılığı artırmaları, gelişmekte olan ülkelerde de misal sıkılaştırıcı adımları benimsemesine neden oldu.”

Karahan, bu farklı bileşimlerin temelinde her ülkenin karşı karşıya olduğu makrofinansal şartlar, dış borç yapısı, kur geçişkenliği ve sermaye akımlarının açıklığı üzere faktörlerin yer aldığını söyledi.

Fatih Karahan, “Dolayısıyla gelişmekte olan ülkelerde tek tip bir siyaset reaksiyonundan değil, ülkelere has şartlara uyarlanmış, çok araçlı ve esnek siyaset birleşimlerinden kelam etmek daha gerçek olacaktır.” ifadelerini kullandı.

“TL MEVDUATIN HİSSESİNİ ARTIRMAYI VE KKM’Yİ AZALTMAYI HEDEFLİYORUZ”

TCMB Başkanı Karahan, kendilerinin de başka gelişmekte olan ülkeler üzere para siyaseti uygulamalarında temel araçları olan siyaset faizini çeşitli makro ihtiyati siyasetlerle güçlendirdiklerinin altını çizdi.

Türkiye’deki para siyaseti uygulamalarına ve son periyottaki makroekonomik gelişmelere değinen Karahan, kelamlarını şöyle sürdürdü:

“Sıkı mali duruşumuzu desteklemek üzere kullandığımız araçları 3 ana kümede özetleyebiliriz. Mevduata yönelik düzenlemeler ile Türk lirası mevduatın hissesini artırmayı ve KKM’yi kademeli olarak azaltmayı hedefliyoruz. Kredi büyümesine yönelik düzenlemelerle kredi talebindeki dalgalanmaların önüne geçiyoruz. Üçüncü olarak da likiditeye ait adımlarımız ile sistemdeki fazla Türk lirası likiditeyi yönetiyoruz. Mart ayından bu yana finansal piyasalarda yaşanan gelişmelerin enflasyon görünümü açısından oluşturabileceği riskleri kıymetlendirerek nakdî sıkılığı artırıcı adımlar attık.”

TCMB) Başkanı Karahan, söz konusu adımların üç başlıkta ele alınabileceğini söz ederek “Bunlar, Türk lirasının fonlama maliyetlerini artırıcı adımlar, likidite adımları ve döviz talebini sınırlayıcı adımlardır.” dedi.

“TL MEVDUATIN HİSSESİ YÜZDE 58 İLE TARİHÎ ORTALAMASINA YAKIN”

Fatih Karahan, son periyotta nakdî sıkıcılığı artırmaya yönelik attıkları adımlara ait bilgiler vererek, finansal piyasaların faal işleyişinin sürmesi hedefiyle, piyasa kuralları içinde tüm para siyaseti araçlarını proaktif bir yaklaşımla ve kararlılıkla kullanmaya devam edeceklerini vurguladı.

Bu çerçevede likidite şartlarını yakından izlemeyi ve likidite idaresi araçlarını tesirli biçimde kullanmayı sürdüreceklerinin altını çizen Karahan, kelamlarını şöyle sürdürdü:

“KKM bakisindeki azalış, finansal istikrar üzerinde risk oluşturmadan ve Türk lirası cinsi mevduat önceleyerek sağlandı. Son 12 ayda vadesi dolan KKM hesaplarından dövize geçiş oranı yüzde 14,5 düzeyinde gerçekleşti. KKM bakiyesinin azalması, Türk lirası mevduat hissesini artırarak mali transfer düzeneğini güçlendiriyor ve Merkez Bankası bilançosu üzerindeki riskleri azaltıyor. Son devirde görülen finansal oynaklıkların sistemdeki toplam Türk lirası hissesi üzerindeki tesiri de sonlu oldu. Hakikaten, TL mevduatın hissesi yüzde 58 ile tarihî ortalamasına yakın bir düzeyde ilerlerken, yatırım fonlarına dahil ettiğimizde görünüm değişmemekte.”

“14 MART-2 MAYIS’TA DÖVİZDE YURT İÇİ TALEP HUDUTLU KALDI”

TCMB Başkanı Karahan, yurt içi ve yurt dışı yerleşiklerin Türk lirasına olan itimadının artmasının rezervlere olumlu yansıdığını, son periyot lokal ve milletlerarası gelişmelerin bilhassa yurt dışı kaynaklı döviz talebinde artışa sebep olduğunu söyledi.

Karahan, 22 Mart 2024’te 124 milyar dolar düzeyinde olan brüt rezervlerin 14 Mart 2025’te 171 milyar dolara yükseldiğini ve 2 Mayıs’ta 139 milyar düzeyine gerilediğini anlattı.

Swap hariç net rezervlerin 22 Mart 2024’ten 14 Mart 2025 tarihine kadar eksi 65 milyar dolardan 66 milyar dolara yükseldiğinin lisana getiren Karahan, “2 Mayıs’ta 14 milyar dolar civarında kaydedildi. 14 Mart-2 Mayıs tarihleri ortasında oluşan döviz talebinin yüzde 70’i yurt dışı kaynaklı olurken yurt içi talep hudutlu kaldı.” dedi.

“MEVDUAT FAİZLERİNİN DÜZEYİ TÜRK LİRASINA GEÇİŞİ VE TASARRUFLARI DESTEKLİYOR”

Fatih Karahan, enflasyon görünümünü etkileyen ögelerden bahsederek siyaset faizinde yaptıkları artışların mevduat ve kredi fiyatlamalarına beklentileri ölçüsünde yansıdığını söyledi.

“Para siyaseti duruşumuz ve makro ihtiyati çerçeve sayesinde mevduat faizlerinin düzeyi Türk lirasına geçişi ve tasarrufları destekliyor.” diyen Karahan, son periyotta tüketici kredilerinde yaşanan bir ölçü ivmelenmenin kredi kartı kaynaklı olduğunu anlattı.

Karahan, mal talebine ait göstergelerin, yurt içi talebin ölçülü seyretmekle birlikte bir ölçü dirençli olduğunu gösterdiğini kaydederek, perakende satış endeksi, kartlı harcamalar, gerçek harcamalar, talep göstergeleri üzere alanlardaki gelişmelere değindi.

“SIKI VE KARARLI DURUŞUMUZU MÜDAFAAYI GEREKLİ KILIYOR”

TCMB Başkanı Karahan, enflasyonda yaşanan düşüşe işaret ederek “Gerek kullandığımız 6 göstergenin ortalaması gerekse kestirim performansı görece düzgün olan medyan enflasyona baktığımızda, bu göstergeler yıllıklandırılmış enflasyonun yüzde 30’un biraz üzerinde olduğunu ima ediyor. Bu da bize dezenflasyonun süreceğini gösteriyor.” diye konuştu.

Yıllık olarak bakıldığında düşüş eğilimini sürdüren besin fiyatlarının martta ramazan ayının da tesiriyle yükseldiğini ve akabinde nisanda daha ölçülü bir artış kaydettiğini lisana getiren Karahan, “Ancak geçtiğimiz ay yurt genelinde gerçekleşen zirai don hadisesi, önümüzdeki devir için başta meyve olmak üzere işlenmemiş besin fiyatları üzerinde üst istikametli riskleri artırdı.” sözlerini kullandı.

Hizmet enflasyonundaki gelişmelere ait değerlendirmelerde bulunan Karahan, nisanda aylık temel mal enflasyonun yükseldiğini, hizmet enflasyonundaki artışın görece hudutlu olduğunu söyledi.

Karahan, tüketici fiyatları üzerindeki maliyet kaynaklı baskıların hafiflemeye devam ettiğini kaydederek, bu durumun makul kesimlerden kaynaklanmayıp genele yayılmasının değerli bir gelişme olduğunu vurguladı.

Alınan siyaset önlemleri ve manşet enflasyonundaki düşüşü takiben enflasyon beklentilerinin sektörel farklılık göstermekle birlikte gerileme eğilimine girdiğini lisana getiren Karahan, “Son periyotta finansal piyasalarda yaşanan gelişmelerin tesiriyle nisanda enflasyon beklentilerindeki düzgünleşme duraksadı. Enflasyon beklentileri dezenflasyon patikamızın üzerinde seyretmeye devam ediyor. Bu görünüm para siyasetindeki sıkı ve kararlı duruşumuzu müdafaayı gerekli kılıyor.” yorumunu yaptı.

“SIKI PARA SİYASETİ DURUŞUMUZU SÜRDÜRECEĞİZ”

Fatih Karahan, enflasyon üzerindeki üst ve aşağı taraflı tesirlere değinerek, kelamlarını şöyle tamamladı:

“Emtia fiyatları daha ölçülü seyrederek dezenflasyona katkı sağlıyor, yurt dışı talep zayıflıyor. Para siyasetinde aldığımız tedbirler sayesinde yurt içi talep de zayıflamakta. Öteki taraftan belirsizliklerin geçmiş periyoda nazaran daha yüksek olduğunu da göz önünde bulundurarak ihtiyatlı ve sıkı bir para siyaseti duruşu sergiliyoruz. Sıkı para siyaseti duruşumuz enflasyonda kalıcı düşüş ve fiyat istikrarı sağlanana kadar da sürecek. Bir sefer daha vurgulamak isterim ki fiyat istikrarı, sürdürülebilir büyüme ve toplumsal refah artışı için ön şarttır. TCMB olarak dezenflasyon sürecinin devamını sağlayacak, enflasyonu belirlediğimiz orta gayelerle uyumlu olacak halde düşürmek için kararlılıkla çalışmalarımızı sürdüreceğiz.”

patronlardunyasi.com