Türkiye dijital pazarda rekabeti güçlendirmek için ‘geçit bekçisi’ kavramını yasaya dahil etmeye hazırlanıyor
Hükümet, dijital pazarlarda rekabetin faal işlemesi için yeni düzenlemeler hazırlıyor. Buna nazaran, Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’da dijital pazarlara yönelik değişikliğe gidilecek. Avrupa’da da olan “geçit bekçisi” (gatekeeper) kavramı yasaya girecek. Muhakkak bir ölçeğe ulaşan platformlar geçit bekçisi olarak nitelendirilip, bir dizi kurala tabi olacak. Bu kurallarla büyük platformların kendini kayırmasının önüne geçilecek. Böylelikle, küçük ve orta ölçekli işletmeler büyük teknoloji şirketleriyle rekabet halindeyken korunacak münasebetiyle tüketici refahı artırılacak.
GEÇİT BEKÇİSİ YASAYA GİRECEK
Edinilen bilgilere nazaran, muhakkak bir ölçeği olan dijital platformlar ‘geçit bekçisi’ olarak kabul edilecek. ‘Geçit bekçisi’ iç pazarda büyük tesire sahip olan, işletmelerin kullanıcılarına ulaşmaları için kıymetli bir aracı olarak misyon yapan ve hâkim pozisyonda bulunan platformlar olarak tanımlanıyor.
Geçit bekçilerine getirilecek kurallar dizisiyle pazar güçlerini berbata kullanmalarının önlenmesi, adil ve yarışılabilir piyasa yapısının tahsis edilmesi, tüketicilerin refahının korunması amaçlanıyor.
Sabah’tan Dilek Güngör’ün haberine nazaran, yasal düzenlemeyle Türkiye’de faaliyet gösteren ancak kuruluş yeri farklı olan şirketler de geçit bekçisi olarak kabul edilebilecek ve yükümlülüklere tabi olacak. Bir şirketin geçit bekçisi olup olmadığının belirlenmesi için belli kurallar olacak. O eşik pahalar bildirim ile belirlenecek. Rekabet Kurulu bir şirketin geçit bekçisi olup olmadığına kuruluşların başvurusu yahut resen karar verebilecek.
KAYIRMAYA SON
Geçit bekçisi statüsüne alınacak şirketler, kendi mal ve hizmetlerini ticari kullanıcıların yahut üçüncü tarafların mal ve hizmetlerine kıyasla sıralamada, taramada kayıramayacak. Platformdaki dataları ticari kullanıcılarla rekabet ederken kullanamayacak. Ticari kullanıcılara ve son kullanıcılara sunduğu mal yahut hizmetleri kendisi tarafından sunulan öbür mal ve hizmetlere bağlı hale getiremeyecek. Ticari kullanıcıların ya da son kullanıcıların temel platform hizmetlerindeki erişim kaydolma ya da oturum açma süreçlerini kendisi tarafından sunulan öbür temel platform hizmetlerine üye olmaları yahut kaydolmaları şartına bağlayamayacak. Ticari kullanıcıların rakip teşebbüsler ile çalışmasını kısıtlayamayacak ve zorlaştıramayacak. Öbür kanallar üzerinden rakip teşebbüsler ile çalışılıp, belli bir mal yahut hizmet için farklı fiyat yahut şartlar sağlamalarını engellemeyecek. Böylelikle, rakiplerinin bilgileriyle onların faaliyetlerini zorlaştıramayacağı için bu durum rekabetçi piyasayı sağlayacak ve tüketicinin daha düşük fiyata ürün-hizmet almasının önü açılacak. Temel platformdan elde edilen dataları geçit bekçisi şirketler son kullanıcı açık, net formda tercih etmedikçe, üçüncü taraflardan elde ettiği şahsî bilgilerle birleştiremeyecek, işleyemeyecek ve gayeli reklamcılık hizmetleri için kullanamayacak. Çevrimiçi platform bu elde ettiği dataları ticari kullanıcılarına da fiyatsız sağlamak durumunda olacak.
CEZAİ YAPTIRIMLARI VAR
Rekabet Kurulu ihbar, şikayet ya da Ticaret Bakanlığı’nın talebi üzerine yahut resen geçit bekçilerinin rekabeti ihlal ettiğini tespit ederse yapısal önlem alabilecek. Son 5 yılda birebir platformda en az iki defa yükümlülükler ihlal edilmişse yapısal önlemler devreye girecek. Davranışsal önleme gerek kalmadan direkt yapısal önlem uygulanabilecek. Geçit bekçileri piyasaların adil ve yarışılabilir haline ziyan verirse şura tarafından saptanacak olan yıllık gayri safi gelirlerinin yüzde onuna kadar olan idari para cezası üst limiti son 5 yılda en az iki kere ihlal varsa iki katına kadar artırılabilecek. Caydırıcılık artacak.
,
AB KURALLARI 2022’DE KOYDU
Avrupa Birliği, 1 Kasım 2022’de yürürlüğe giren Dijital Piyasalar Yasası ile dijital dalda “geçit bekçisi” olarak hareket eden platformlar için kurallar getirdi. Hangi şirketlerin geçit bekçisi olarak nitelendirileceğine Avrupa Kurulu belli kriterlere nazaran karar verdi. Son üç yılda, Avrupa Ekonomik Bölgesi’nde yıllık en az 7.5 milyar euro cirosunun olması yahut son yılda en az 75 milyar euro piyasa bedeli ve en az üç AB üyesi devlette platform hizmeti sunması, son yılda AB’de yerleşik 45 milyonun üzerinde aylık etkin kullanıcıya sahip olması yahut AB’de yerleşik yıllık 10 binden fazl etkin ticari kullanıcıya sahip bir temel platform hizmeti işletmesi ve şirketin son üç mali yılın her birinde ikinci kriteri karşılaması üzere kriterleri bulunanlar geçit bekçisi olarak sayıldı. Bu çerçevede, TikTok, Facebook, Instagram, LinkedIn, WhatsApp, Messenger, Google Maps, Google Play, Google Shopping, Amazon Marketplace, App Store, YouTube, Google, Amazon, Meta Web Tarayıcıları: Chrome, Safari Arama: Google Arama İşletim Sistemleri: Android, iOS, Windows üzere şirketler geçit bekçisi kapsamına alındı. Yükümlülüklerini yerine getirmeyen platformlara, şirketin global cirosunun yüzde 10’una kadar olan ceza (tekrarlanan ihlallerde yüzde 20’ye kadar) ve tekrar eden ihlal durumunda şirketin hizmet edinme yasağı üzere yaptırımlar uygulanıyor.
patronlardunyasi.com
