6 Şubat depremlerinden sonra deprem konutlarının sadece yüzde 45’i teslim edilebildi

Deprem felaketinin üzerinden tam iki yıl geçti. Çok sayıda vilayette yıkıma neden Kahramanmaraş merkezli 6 Şubat sarsıntılarının toplumsal, ruhsal ve ticari alanlarda yaraları hala sarılmaya çalışılıyor. Ekonomim’in haberine nazaran, iki yıl geçmesine karşın zelzele bölgesinin en kıymetli sorunu barınma. Bölgede bir öteki kıymetli sorun ise küçük esnafın iş yerleri tamamlanmadığı için ticari hayatını sürdürmemesi. Bölgedeki iş dünyası temsilcileri, ticaretin ayağa kalkması için işyerlerinin bir an evvel teslim edilmesi gerektiğini vurguluyor.

Malatya Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Oğuzhan Ata Sadıkoğlu, yaşanan afette Malatya’da 35 bin 680 binanın ağır hasar aldığını 27 bin 500 bağımsız işyeri ve ofisin kullanılamaz hale geldiğini, yapı stoku ziyanında Hatay’dan sonra 2’nci, iş yeri ziyanında ise 1’inci sırada olduklarını kaydetti. Kentin bir şantiyeyi anımsattığını söz eden Sadıkoğlu, “55 bini kent merkezinde olmak üzere 100 bin vatandaşımız ve 3 bin 500 esnafımız, 3’üncü kışını konteynerlerde geçiriyor. 103 bin bağımsız konuta ve iş yerine muhtaçlığımız var. Lakin, şuana kadar kurası çekilen konut sayısı yalnızca 26 bin 305. Bu sayı gereksinimin yüzde 25’ine tekabül ediyor, anahtar teslimi oranı ise daha düşük. Teslim edilen iş yeriyse hiç yok. Konutların ve iş yerlerinin süratlice tamamlanmasını bekliyoruz. Bakanlarımız 2025 sonu itibariyle tüm konut ve iş yerlerinin teslim edileceğini söylüyor. Bilhassa iş yerlerinin bir an önce adaletli bir biçimde teslimini bekliyoruz. Ticaretini ayağa kaldıramadığımız bir kentin toparlanmasını beklemek yanlış olur” dedi.

“İHRACATTA ZELZELE ÖNCESİ SEVİYEYİ YAKALAYAMADIK”

Kentteki sanayicilerin en değerli problemlerinden birisinin nitelikli işçi göçü olduğunu tabir eden Oğuzhan Cet Sadıkoğlu, “TÜİK’in açıkladığı resmi sayılara nazaran zelzele sonrası Malatya’dan 102 bin 621 kişi nüfusunu öbür kentlere aldı. Nüfusunu almadan gidenlerle bu sayısının 200 bini bulduğunu ön görüyoruz. Organize Sanayi Bölgemiz çok şükür sarsıntıda ayakta kalmayı başardı. Lakin, fabrikalarımızı etkileyen en değerli etken işçi sorunu oldu. OSB’mizde sarsıntı öncesi 42 bin olan işçi sayısı şuanda 30 bine düşmüş durumda. Bu sorun endüstride üretim kapasitesini ve kent ihracatını olumsuz etkiliyor. Zelzele öncesinde yıllık 455 milyon dolar olan ihracatımız, sarsıntının tesiriyle 2023’te %13 düşüşle 392 milyon dolar olarak gerçekleşti. 2024 yılına baktığımızda; 2023’e nazaran yüzde 8,7 artışla 426 milyon 320 bin dolar olarak gerçekleştirdik. Zelzelenin yaşandığı 2023 yılına nazaran ihracatımızı artırsak da zelzele öncesi düzeye hala ulaşamadık” diye konuştu.

“DAHA KAPSAYICI TAKVİYELERE MUHTAÇLIK VAR”

Depremden en çok etkilenen kentler için en değerli takviyenin zorlayıcı sebep hali olduğunu vurgulayan Lider Sadıkoğlu, şöyle devam etti: “Her türlü vergi, ceza, gecikme faizi ödeme mühletini, SGK ve BAĞKUR prim ödemelerini öteleyen zorlayıcı sebep hali için hükümetimize teşekkür ediyoruz. 2022 yılı sonu prestijiyle cirosu 2,5 milyon liranın altında olan firmaların zorlayıcı sebep hali 31 Mayıs’a kadar uzatıldı. Lakin açıklanan mühletin ve kapsamın beklentimizi karşılamadığını vurguluyoruz. Kısa periyodik uzatmalar tedavi değil, pansuman niteliğinde. Depremzede firmalara süratlice finans dayanağı sunulmalıdır. Acil nakit dayanağına muhtaçlığımız var. Bizler faizsiz krediler beklerken, ticari kredilerde faizler yüzde 50’yi aşmış durumda. Mevcut maliyetler ile krediye erişim neredeyse imkânsız hale geldi. Bu durum şirketler üzerinden önemli baskı oluşturuyor. Hükümete ve finans bölümüne sesleniyorum; kredi musluklarını açın.”

HATAY, İMALAT, NAKLİYE, TARIM VE TURİZMDE ÇOK KAYIP VERDİ

Antakya Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Hikmet Çinçin ise afetin kentin imalat sanayi, nakliye, tarım, ticaret ve turizm üzere kesimlerinde büyük kayıplar yaşattığını belirtti. Çinçin, “Özellikle küçük ve orta ölçekli işletmeler büyük zorluklarla karşılaştı. Sarsıntı sonrasında yaşanan iş gücü kaybı, üretimde düşüşe, istihdamda azalmaya ve hasebiyle gelirlerde düşüşe neden oldu. Sarsıntıda 87 bin 230 yapı ve 322 bin 639 bağımsız kısmımız yıkıldı ya da ağır hasar aldı. Hak sahipliği konusunda, toplam 173 bin 353 müracaat kabul edilirken, bunlardan 151 bin 811’i konut, 21 bin 755’i ticarethane ve 787’si ise ahır için yapıldı. Bu kapsamda yapılması gereken konut sayısı 136 bin 250, iş yeri sayısı 15 bin 816 ve ahır sayısı ise 755’tir. Ocak 2025 prestijiyle bugüne kadar teslim edilen 32 bin 160 konutla birlikte, Hatay genelinde toplamda hak sahipleri belirlenen konut sayısı 46 bin 140’dır” dedi.

HATAY İHRACATTA YİNE BİRİNCİ 10 ORTASINDA GİRDİ

Hatay’ın ihracat sayılarına ait de kıymetlendirme yapan Hikmet Çinçin, şunları söyledi: “Hatay, 2022 sonu itibariyle 163 ülkeye toplamda 4 milyar 65 milyon dolar ihracat yaptı. 2022’de 836 ihracatçı firması ile 81 ilin içerisinde 13. sırada yer aldı. 2023 yılında vilayetimizin ihracatı bir evvelki yıla oranla yüzde 29 azalarak 2 milyar 920 milyon dolar olarak gerçekleşti. İhracatta Türkiye sıralamasında birinci 10’da yer alan Hatay ili, zelzeleden sonraki yılda 16. sıraya geriledi. 2024 prestijiyle Hatay’ın ihracatı, 3 milyar 815 milyon dolar, ithalat ise 6 milyar 548 milyon dolar oldu. 2024’te ihracatta 81 ilin içinde 10. sırada yer aldık.” Antakya OSB’de zelzele öncesi 74 fabrikanın ve 2200 fiili istihdamın olduğunu söyleyen Çinçin, “En büyük talihimiz Antakya OSB’nin neredeyse hasarsız olmasıdır. Şu anda bölgemiz yüzde 80 kapasiteyle çalışıyor. Antakya Küçük Sanayi Sitesi neredeyse yerle bir oldu ve önemli imkansızlıklar içerisinde hizmet vermeye çalışıyor. MOBSAN Mobilyacılar Sitesi’nde yapılar büsbütün yıkıldı ve tekrar üretime başlayabilmek için önemli tadilat masrafları yapıldı. MOBSAN dışında kalan yeni sanayi ve başka bölgelerdeki üretim yerleri de büsbütün yıkıldı” diye konuştu.

5 İLÇENİN ÖZEL TAKVİYE PAKETİNE GEREKSİNİMİ VAR

Kentin tekrar ayağa kalkabilmesi ismine İlçe Bazlı Teşvik Paketleri’ne muhtaçlık olduğunu kaydeden Hikmet Çinçin, “Depremder en fazla ziyan gören Antakya, Defne, Hassa, Samandağ ve Kırıkhan ilçelerimiz için özel bir dayanak paketi oluşturulmasını ve zorlayan sebep uygulamasının Van sarsıntısında 5 yıl 7 ay uygulanan kurallar üzere genişletilerek bölgemizin yine ayağa kalkmasına katkı talep ediyoruz” dedi.

ADIYAMAN, TURİZM YATIRIMLARINI HIZLANDIRACAK ÖNLEMLER İSTİYOR

Adıyaman Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Mehmet Torunoğlu da sarsıntı afetinden 2 yıl geçmesine karşın halkın hala konteyner kentlerde hayat çabası verdiğini kaydetti. Devletin başlattığı toplumsal konut projeleriyle Adıyaman’da yeni bir kent kurulduğunu söz eden Torunoğlu, şunları kaydetti: “Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından Emlak Konut’a yaptırılan inşaatlarda sürüyor. Zelzelenin yıkıcı tesiri, sırf barınma sorunu ile hudutlu değil. Adıyaman, UNESCO Dünya Mirası Listesi’nde yer alan Nemrut Dağı ile turizmde kıymetli bir noktada. Turizm yatırımlarını hareketlendirecek önlemler alınmasını bekliyoruz.”

“SÜPER TEŞVİK BÖLGESİ OLMALIYIZ”

Adıyaman iktisadının şuanda yerinde dönüşümle ayakta kaldığını ve üretimin gün geçtikçe kıymetsiz hale geldiğini belirten Mehmet Torunoğlu, “Adıyaman TSO olarak 6 bin 500 üyemizin neredeyse yarısı inşaat kesiminde faaliyet gösteriyor. Şu anda inşaat bölümü canlı olduğu için çarklar dönüyor birçok işletmemiz inşaat bölümüyle ötürü yahut direkt ilgili. Ancak konut sayısı doygunluğa ulaşınca inşaat kesimi de bitince bizi çok önemli bir işsizlik bekliyor. Lokomotif kesimimiz tekstildeki sorun malumunuz şayet bu bölge muhteşem teşvik bölgesi ilan edilmez ise endüstrici de bulamayız çalışan da. Devletimizin, üretim yapan istihdam sağlayan hem de sarsıntının verdiği dezavantajlarla çaba eden sanayicilerimize yeni teşvik paketleri, uzun ve uygun vadeli finansman sunması elzem oldu” diye konuştu.

“ZORLUKLARA KARŞIN DEVAM ETMEYE ÇALIŞIYORUZ”

Kahramanmaraş Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Mustafa Buluntu ise, hala birçok alanda eksiklerin olduğunu söz etti. Buluntu, “Hem ekonomik toparlanmayı hızlandırmak hem de kalıcı ve sürdürülebilir kalkınmayı sağlamak ismine daha uzun vadeli ve kapsamlı dayanaklara muhtaçlık duyuyoruz. Evvelki yıla nazaran Kahramanmaraş’ta kurulan şirket sayısında 2024 yılında yüzde 4 artış mevcut. Toplam 1108 yeni şirket kurulmuş. Zorluklara karşın Kahraman kentimizin teşebbüsçü ve yatırımcıları faaliyetlerine devam etmeye çalışıyor” dedi. Kahramanmaraş’ın ihracatındaki toparlanmanın sürdüğünü söz eden Buluntu, “Deprem sonrasında rekabet gücümüz önemli formda düştü. Yetişmiş eleman kayıplarımız oldu. İşletmelerimiz yıkıldı ya da ağır hasar aldı. Makineler hasar aldı. Büyük ölçekli yatırımlar için uygun sanayi alanları oluşturmak üzere OSB yapılandırma süreçlerinde bürokratik ve mevzuat süreçlerini hızlandırmamız gerekiyor” diye konuştu.

“İLÇE TİCARETLE AYAKTA KALIR”

İslahiye ve Nurdağı Ticaret Odası Başkanı Süleyman Türkmen ise aldıkları yaraların büsbütün sarılamadığını kaydetti. Toplu konut sıkıntısının büyük oranda çözüldüğünü tabir eden Türkmen, “Konut düşüncemizi çözdük lakin insanların psikolojisi düzgün değil. Hala süreksiz işyerlerinde ve konteynerlerde hizmet vermeye devam ediyoruz. İşyeri yapılıp teslim edilmeden zorlayıcı sebebi bitirdiler bu evrede beşerler hala konteynerde hizmet verirken, biriken borçları ödemekte zorluklar başladı. Zorlayan sebep uzatmalı ve vergi-SGK borçları silinmeli. Birikmiş 2 yıllık borçlar-vergiler nasıl ödeyecek? ” diye konuştu.

ADANA’DA TOPLAM 12 BİN 522 BAĞIMSIZ KISIM TESLİM EDİLECEK

Adana Valisi Yavuz Selim Köşger, sarsıntı sonrası periyotta Adana’da 6 bin 817 konut ve iş yerinin teslim edildiğini belirterek, 11 bin 899 konut, 89 iş yeri ve 534 köy konutu olmak üzere toplam 12 bin 522 bağımsız kısım teslim edileceğini açıkladı. Köşger, şunları kaydetti: “Hak sahibi vatandaşlarımızın konut imal süreçleri bu yıl içerisinde tamamlanmış olacak. Lakin sarsıntı gerçeğiyle yaşamayı öğrenmek, ona karşı dirençli yapılar inşa etmek ve toplumda şuur oluşturacak eğitim ve farkındalık çalışmalarını sürdürmek hayati değer taşıyor. Doğal bir afet olan zelzelenin büyük bir felakete dönüşmesini önlemek için tabiatla uyumlu, bilimsel datalar ışığında planlanmış kentler kurmalı ve gerekli tüm önlemleri eksiksiz bir biçimde hayata geçirmeliyiz.”

YUMURTALIK VE KARATAŞ’TA MUHTEMEL YENİ ZELZELELERE HAZIRLIKLAR SÜRÜYOR

Adana Büyükşehir Belediye Lider Zeydan Karalar, mümkün yeni sarsıntılarda oluşabilecek hasarı en aza indirmek için zelzele temalı etkinliklere aralıksız devam ettiklerini söyledi. Son olarak Kozan’da bir sarsıntı toplantısı planladıklarını söyleyen Karalar, “Adana’da can kaybı öbür vilayetlere nazaran daha az oldu. Lakin kentte 7 bin 359 bina yıkılacak. Yumurtalık ve Karataş’ta muhtemel bir zelzeleye karşı arama kurtarma takımları, ekipmanı ve binaları nasıl konumlandıracağımızı tasarlıyoruz. Bundan sonra kentimizdeki yapıların zelzele çalıştaylarının sonucuna nazaran yapılmasını sağlayacağız. Yeni yapılacak binaları zelzeleye sağlam yapmak ve yaptırmak, mevcut yapı stokunu da süratlice kuvvetlendireceğiz” dedi.

“GAZİANTEP SARSINTI BÖLGESİNİN TOPARLANMASINA ÖNCÜLÜK ETTİ”

Gaziantep Sanayi Odası (GSO) Başkanı Adnan Ünverdi, “İnsani tarafıyla birinci andan başlayarak arama kurtarma çalışmaları ile başlayan süreçte yaralarımızı sarmak için harika bir dayanışma ve tüm kurumların uyumuyla toplumsal, ruhsal ve ekonomik manada değerli uzaklıklar kat ettik” dedi. Ünverdi, “Gaziantep Sanayi Odası olarak üyelerimizle birlikte birinci andan itibaren insanımızın yanında olduk, fabrikalarımızı ve hizmet binalarımızı insanımızın hizmetine sunduk. Zelzele bölgesinde, endüstrimizin ve istihdamın yine toparlanabilmesi için Gaziantep Sanayi Odamız ve Memleketler arası Göç Örgütü (IOM) ile ‘Üretim Kesiminin Zelzele Tesir Tahlil ve Raporlama Çalışması’nı gerçekleştirdik” diye konuştu.

SURİYE’DEKİ YENİ DEVİR HATAY’IN KALKINMASINA OLUMLU YANSIYACAK

Yayladağı Hudut Kapısı’nın memleketler arası ticaret ve turizme açılması Suriye’de yaşanan iç savaşın sona ermesiyle yeni bir periyoda girdiklerine de dikkat çeken Hikmet Çinçin, “Yeni periyotta Hatay, Türkiye ve Orta Doğu ülkeleri ortasında kıymetli bir transit nokta olarak, lojistik merkez olma pozisyonunu güçlendirecek. Suriye üzerinden yeni ticaret güzergahlarının açılması, Hatay’ın lojistik ağını çeşitlendirecek ve rekabet gücünü artıracak. Yeni süreçte inşaat gereçleri, besin eserleri, dokuma ve makine üzere bölümlerde Hatay’dan Suriye’ye yapılan ihracatta kıymetli bir artış bekliyoruz. Hatay’ın bu kesimlerde üretim kapasitesine sahip olması, bu artışı destekleyecek ve bilhassa hudut ticareti daha da değer kazanacak” şeklinde konuştu.

patronlardunyasi.com