2025’te Türkiye’nin yüklü dış borç ödemesi ve Merkez Bankası’nın faiz politikası kur riskini artırıyor

Kısa vadeli dış yükümlü­lüklerde bilhassa pande­mi periyodunda başlayan ar­tış ivmesi geçen yıl sürat kesti. Lakin kamu ve özel kesimi ile Türkiye’nin 2025 yılı boyun­ca 221,3 milyar dolar tuta­rında dış borç geri ödeme­si ve öteki yükümlülükleri kar­şılaması gerekiyor. Kurlardaki artış güçlenerek devam eder­se, geri ödemelere ulusal para cinsinden ekstra yükler getire­cek. Muhtemel kur şokları karşısın­da en büyük kur riskini ise 141,3 milyar dolarla stokun en büyük kısmının yükümlüsü konu­mundaki Türk özel kesimi üst­lenmiş bulunuyor.

EN BÜYÜK YÜK ÖZEL SEKTÖRÜN

Merkez Bankası’nın açık­ladığı datalara nazaran yepyeni vadesine bakılmaksızın ge­lecek bir yıl içinde vadesi ge­lecek dış borç ve başka yüküm­lülüklerinin toplam hacmi 2024 sonu prestijiyle 221 mil­yar 287 milyon dolar düzeyin­de bulunuyor. Öbür deyiş­le Türkiye, 2025 yılı boyunca bu meblağda dış yükümlülüğü karşılayacak. Bu hacim, yurt dışında yerleşik kişi ve ku­rumlara olan dış borçlar, dış krediler ve mevduat üzere yü­kümlülükleri kapsıyor.

2025 yılı içinde vadesi dola­cak kelam konusu yükümlülük­lerin borçlu/yükümlü bazın­da dağılımında 141 milyar 307 milyon dolarla en büyük kısım bankalar, öbür finans kurum­ları ve gerçek bölüm firmaları ile özel bölüme ilişkin. Bu da toplam ülke yükümlülüğünün yüz­de 63,9’unu oluşturuyor. Özel dal yükümlülüklerinin 64 milyar 759 milyon doları özel bankalara, 3 milyar 862 milyon doları başka özel finans kurum­larına; 72 milyar 686 milyon doları ise gerçek kesimdeki şir­ketlere ilişkin bulunuyor.

KAMUDAN 45,2 MİLYAR DOLARLIK İTFA

Türkiye’nin 2025 yılı bo­yunca karşılayacağı dış yü­kümlülüklerinin yüzde 20,4 oranındaki 45 milyar 205 mil­yon dolarlık bir kısmı de merkezi idare, mahallî yö­netimler, kamu bankaları ve KİT’ler toplamında kamu ke­simine ilişkin bulunuyor.

Bunun da 36 milyar 712 mil­yon doları kamu bankaları, 824 milyon doları başka olmak üze­re toplam 37 milyar 536 milyon dolarla büyük bölümü­nü kamu finans ku­rumlarının borç geri ödemele­ri oluşturu­yor.

Genel hükümetin 2025 yılı­nın tümündeki yükümlülüğü 5 milyar 361 milyon doları mer­kezi idare, 1 milyar 40 mil­yon doları lokal idarelere ilişkin olmak üzere toplam 6 milyar 401 milyon dolar seviyesinde. Genel hükümete ilişkin yükümlü­lük, Hazine ve Maliye Bakanlı­ğı tarafından yurt dışında ihraç edilmiş borçlanma senetlerin­den (eurobond) vadesi gelenler için yapılacak ödemeleri kap­sıyor.

KİT’lerin bu yıl içinde vadesi gelen toplam yükümlülüğü de 1 milyar 268 milyon dolar düze­yinde bulunuyor.

Merkez Bankası’nın 2025 yılındaki yükümlülüğü ise 34 milyar 775 milyon dolar. Bu da yurt dışı yerleşiklerin Ban­ka’daki mevduatlarından vade­si gelecek kısmı oluşturuyor ve toplam ülke yükümlülüğü için­de yüzde 15,7 hisseye sahip bulu­nuyor.

BANKALAR 43,9 MİLYAR DOLAR KREDİ ÖDEYECEK

Dünya’dan Naki Bakır’ın haberine nazaran, kamu ve özel bankalar 2025 yılında toplam 43 milyar 944 milyon dolarlık kredi geri öde­mesi gerçekleştirecek. Türk bankacılık kesiminde yurt dı­şı yerleşiklere ilişkin 18 milyar 598 milyon dolarlık döviz tevdiat hesabı, 18 milyar 725 milyon dolarlık banka mevduatı ve 20 milyar 204 milyon dolarlık TL cinsi mevduatın vadesi de bu yıl içinde dolacak. Buna nazaran kamu ve özel kesimi ile Türk bankacılık sisteminin 2025 yı­lı içinde karşılaması gereken toplam yükümlülük 101 mil­yar 471 milyon dolara ulaşı­yor. İktisatta istikrarsızlık oluşmaması durumunda bu mevduatların büyük bölümü­nün yeni vade ile çevrilmesi bekleniyor.

Yine kamu ve özel bölüm toplamında bankacılık dışı dalların bu yılki 78 milyar 640 milyon dolarlık yüküm­lüğünün 55 milyar 169 milyon dolarını ithalat borçları, 4 mil­yar 641 milyon dolarını prefi­nansman ve peşin ihracat be­delleri olmak üzere 59 milyar 810 milyon dolarını ticari kre­diler; 18 milyar 830 milyon do­larını da öteki krediler oluş­turuyor. Başka kredilerin 16 milyar 704 milyon doları özel bölüme, 2 milyar 126 milyon doları kamuya ilişkin bulunuyor.

DOLAR/ TL’DE YENİ ZİRVE

Ekonomiye ait tenkitler ve isimli süreçler münasebetiyle iş dünyası ile hükümet ortasında gerginlik algısının damgasını vurduğu geçen hafta döviz kurları son süreç gününe yükselişle başladı. Dolar/TL paritesi 36,43 seviyesini görerek bir defa daha rekor tazeledi. Paritedeki yükseliş eğilimi sürat kesmeden devam ediyor.

ABD dolarının başka altı majör para ünitesi karşısındaki bedelini ölçen Dolar Endeksi (DXY) tarafında bir müddettir devam eden aşağı taraflı eğilim de haftanın son günü sonlu da olsa aksine durum gözlendi. Perşembe günü 106,37 ile son iki ayın en düşük düzeyinde olan endeks, cuma günü 106,61’e yükseldi. Dolar endeksindeki aşağı taraflı eğilim sürecinde bunun dolar/TL tarafında satış baskısı yaratmadığı, paritenin yatay üst taraflı eğilimini sürdürdüğü dikkati çekiyor.

Gelişmekte olan ülke para üniteleri doların güç yitirmesi ile son devirde yüklü olarak toparlanırken, TL’nin bu süreçte anılan ülke para ünitelerinin gerisinde bir performans sergilediği görülüyor. Geçen hafta dolar/TL paritesinde üst istikametli yaşanan kısmi hareketin devamının gelip gelmeyeceğini öngörmek için ise şimdi erken.

DÖVİZE ATAK YAŞANIR MI?

Ekonomide makas değişikliğine gidilen Haziran 2023’ten itibaren başlayan artırımlarla, “baskılı faiz” devrinde yüzde 8,5’e kadar düşürülmüş olan Merkez Bankası siyaset faizi, Mart 2024 prestijiyle yüzde 50’ye kadar yükseltilmiş ve aralık ayına kadar bu seviyede tutulmuştu. Yükselen faizlerin tesiriyle piyasadaki fonlar cazip getirisi hasebiyle yükle TL mevduata kayarken, dövize azalan talep kurları baskıladı. TÜFE bazında enflasyonun yüzde 44,38 olduğu 2024 yılında nominal getirisi bunun çok altında kalan dolar ve euro yatırımcısını gerçek olarak ziyana uğrattı.

Ekonomik aktivitede yavaşlama sinyalleri hasebiyle artan beklentilerin de tesiriyle aralık ve ocakta toplam 500 baz puanlık indirimle siyaset faizini yüzde 45’e düşüren Merkez Bankası, şubat ayında faiz belirlemezken, bir sonraki toplantısını 6 Mart’ta yapacak. Yıllık toplantı sayısını 12’den 8’e indirmekle birlikte bankanın faiz indirimlerine devam edeceği bekleniyor.

Faizde indirim sürecinin TL mevduatın geçen yıl kazandığı cazibeyi azaltacağı, yeni rota arayışına girecek paranın yöneleceği adreslerden birinin de döviz olacağına işaret ediliyor. Tasarruf sahiplerinin uzun yıllardır beğenilen yatırım aracı olan döviz, ekonomik ve siyasi istikrarsızlık algısının arttığı durumlarda da altın ile birlikte inançlı liman olarak görülüyor. Dövize yönelişin tekrar artması ise kurlarda üst taraflı hareketi beraberinde getiriyor.

patronlardunyasi.com